Heinar Kipphardts antipsychiatrischer Roman "März"
Streszczenie
Narrator - lekarz psychiatra - rekonstruuje życiorys swojego
pacjenta, schizofrenika i domorosłego poety Aleksandra Marza.
Interesują go mechanizmy społeczne, wywołujące i utrwalające chorobę psychiczną, Szczególną winą obarcza zakład psychiatryczny, w którym pacjenci traktowani są jak więźniowie, w razie potrzeby "uspokajani" środkami chemicznymi lub elektrowstrząsami. Pod względem tendencji, inspirowanej tezami anglosaskiej psychiatrii
społecznej (Laing, Goffman), "Marz" zbliża się do znanego w
Polsce jako dramat "Lotu nad kukułczym gniazdem" Kena Keseya.
W RFN książkę przyjęto na ogół entuzjastycznie, podkreślając
jej zaangażowanie. Krytyka dotyczyła niekonsekwencji autora,
który fikcję przeplata faktami, poświęcając specyficznie
literackie wartości poznawcze na rzecz "powieści z tezą". Nie uniknął też Kipphardt "uromantuantycznienia“ chorego bohatera.
Schizofrenia Marza jest właściwie równoznaczna z jego nadprzeciętną wrażliwością, z uzdolnieniami twórczymi, a nawet postawą rewolucyjną. Przed metaforycznym traktowaniem choroby w
literaturze przestrzegała amerykańska krytyczka S. Sontag ("Choroba jako metafora”). Literatura taka degraduje chorego do szablonu z którym bez trudu może się utożsamić spragniony oryginalności
czytelnik.