"Ortlich betäubt" und "Aus dem Tagebuch einer Schnecke" von Günter Grass
Streszczenie
Przedmiotem artykułu jest "socjaldemokratyczna" faza twórczości
Guntera Grass, której dokumentami są dwie powieści "Örtlich betäubt" (1969) i "Aus dem Tagebuch einer Schnecke"(1972).
Ewolucję estetycznych poglądów Grassa autor artykułu interpretuje jako refleks ewolucji jego politycznej postawy. Proces intelektualnych
przemyśleń i rewizji, który w drugiej połowie lat
sześćdziesiątych doprowadził autora "Blaszanego bębenka" z pozycji radykalnego nonkonformizmu na pozycje umiarkowanego reformizmu,
nie tylko w sposób zasadniczy odmienił światopoglądowy
fundament jego utworów; sprawił on również, że pojawiły
się w nich nieobecne dotąd u Grassa konstelacje tematyczne.
Jeśli więc z jednej strony staje się Grass zwolennikiem społecznego
pragmatyzmu, rzecznikiem polityki "małych kroków",
wyznawcą zasady ewolucyjnego postępu, to z drugiej strony porzuca
on gdańskie reminiscencje i zdecydowanie zwraca się ku zahodnioniemieckiej
współczesności.
0 tych trendach rozwojowych obie wspomniane powieści wyraziście
zaświadczają. V/ obu tematem nadrzędnym jest najnowsza
polityka. W centrum "Örtlich betäubt" stoi światopoglądowy spór
między "rewolucją" a "reformą", między pragnieniem natychmiastowego
odmienienia świata a trzeźwą wiedzą o iluzoryczność takich zamierzeń. W tonacji nie polemicznej, lecz deklaratywnej
ten wątek myślowy powróci w "Aus dem Tagebuch einer Schnecke".
Ta oparta na autobiograficznych doświadczeniach . Grassa
książka zawiera otwartą deklarację jego politycznej "wiary",
zawiera również melancholijną refleksję nad nieodłączną od reformizmu
koniecznością kompromisów i godzenia się z niedoskonałością
świata; W obu tych powieściach istotną rolę odgrywa krytyka
społecznej filozofii zachodnionieckiej lewicy. Krytyka ta
- dowodzą tego ewidentnie publicystyczne wypowiedzi Grassa - logicznie
zwraca się również przeciwko marksizmowi i komunizmowi.
W tym punkcie ideowa postawa Grassa poddana została krytycznej
analizie, ze wskazaniem zarówno na schematyczność jego wyobrażeń o
marksizmie, jak i na nieuchronne zubożenie artystyczne jego dzieła, będące konsekwencją owej trzeźwości zaprzysięgającej
wierność empirycznym faktom.
Collections