Współpraca wiejsko-miejska w obszarze metropolitalnym. Studium przypadku Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego

Abstract

Obszary metropolitalne należy traktować jako całości terytorialne (przestrzenne), których silne wewnętrzne powiązania społeczno-ekonomiczne wymuszają rozwój formalnych (zinstytucjonalizowanych) i nieformalnych (jednostkowych) form współpracy wiejsko-miejskiej. Podstawowym warunkiem budowania spójności opartej na współpracy różnych elementów (jednostek samorządowych wraz z umiejscowionymi tam instytucjami) jest ich równouprawnienie. Jednostki o dużej sile wynikającej z zasobów zgromadzonych na ich terytorium nie mogą traktować innych jednostek, zazwyczaj wiejskich, położonych w strefi e zewnętrznej obszaru metropolitalnego, jako podrzędnych, a tym samym podporządkowanych. Wynika to z dwóch istotnych przesłanek. Po pierwsze unikatowego charakteru funkcji, tzn. każdy element (osiedle lub ich zbiór) pełni określoną rolę w organizacji systemu obszaru metropolitalnego. Funkcja elementu, niezależnie od jej rangi gospodarczej, społecznej i przestrzennej, utrzymuje system osadniczy obszaru metropolitalnego w równowadze. Szczególną uwagę należy zwrócić na takie funkcje, których nie da się opisać przy użyciu kategorii ilościowych lub określenie takie jest niewystarczające. W przypadku obszarów wiejskich metropolitalnych do funkcji takich można np. zaliczyć „zamieszkiwanie”, różne funkcje środowiska przyrodniczego, funkcje estetyczne (krajobrazowe), funkcje rekreacyjne a także funkcje różnej produkcji pierwotnej, w tym również samozaopatrzeniowego rolnictwa oraz rolnictwa ekologicznego. Drugą przesłanką jest dyfuzja ekonomiczna (podmiotów gospodarczych i związanych z nimi instytucji) oraz społeczna na tereny zewnętrze obszarów metropolitalnych. Podstawową ich przyczyną jest poszukiwanie lepszych warunków życia oraz lokalizacji przedsiębiorstw. Dyfuzja ta z jednej strony prowadzi do wytwarzania się ściślejszych związków pomiędzy obszarami centralnymi i zewnętrznymi, z drugiej odpowiedzialna jest za dezintegrację lokalnych powiązań społeczno-gospodarczych lub/i ich nową organizację, a tym samym komplikację związków różnego rodzaju w różnych układach terytorialnych (wsi, gmin, obszaru metropolitalnego).