О погребении воина у карантинного шоссе под Керчью

Abstract

W 1834 r. w pobliżu drogi prowadzącej do miejscowości Nowy Karantin, niedaleko Kerczu, w trakcie archeologicznych wykopalisk odkryto bardzo interesujący zabytek. Pod kurhanem znaleziono grobowiec składający się z kamiennych płyt, który zawierał dwie urny z prochami, żelazy hełm ze srebrnymi ozdobami, tarczę wykonaną z brązu, żelazny miecz, komplet srebrnych naczyń oraz inne przedmioty. Na podstawie analizy tych obiektów, a w szczególności znalezionej monety Lizymacha, autorzy pierwszych publikacji poświęconych temu znalezisku określili datę powstania zabytku na koniec IV w. p.n.e., a mianowicie na okres panowania króla bosporańskiego Pairisadesa I (349-310 r. p.n.e.) lub na późniejszy okres czasu - 306 r. p.n.e. Na szczególną uwagę zasługują wnioski dziewiętnastowiecznych badaczy świadczące, że byl to pochówek wojownika. Współcześni archeolodzy zwrócili uwagę na istniejące związki między królestwem bosporańskim a starożytnymi plemionami celtyckimi. Analiza znalezionej terczy, która - jak sądzą naukowcy - była wykorzystywana do celów obrzędowych przez Galatów, świadczyć może o istnieniu w wojskach królestwa bosporańskiego najmniejszych formacji składających się z Celtów. Wywołało to polemikę na temat określenia czasu pochówku wojownika w pobliżu Kerczu. Dzisiejszy poziom wiedzy odnośnie do opisywanego znaleziska oraz niektóre fakty świadczące o rozpowszechnieniu uzbrojenia i innych przedmiotów pozwalają przypuszczać, że całość archeologicznego znaleziska chronologicznie zbliżona jest do czasu emisji monet Leukona I, na których, jak wskazują badania, wytłoczone były najwcześniejsze ze znanych dzisiaj rysunków tarcz celtyckich. Podobne znaczenie dla zbadania obronnego i zaczepnego uzbrojenia starożytnej Grecji raiato znalezisko odkryte stosunkowo niedawno w kurhanie kolo wsi Podromi w Epirze (Ipiros). Pochówek składający się z kamiennych płyt zawierał gidrie z prochami, dwa srebrne hełmy, żelazny miecz i dobrze zachowany pancerz. Naukowcy wskazali na wyraźne kulturowe i chronologiczne podobieństwo obydwu znalezisk. Ten fakt pozwolił wysunąć hipotezę, że pochowani wojownicy przypuszczalnie byli najemnikami, starożytnymi żołnierzami „legii cudzoziemskiej” . Oczywistym jest fakt, że najemnicy zawsze i wszędzie tworzą swoją odrębną strukturę, w której własny system wartości, sposób bycia i posiadania drogich przedmiotów nadaje rengę, status i prestiż społeczny. Fakt znalezienia tak cennych przedmiotów potwierdza hipotezę badaczy o pochówku najemnego wojownika wyższego rangą J. G. Winogradow zakłada, że od IV w. p.n.e. nie znaleziono żadnych źródeł świadczących o istnieniu obywatelskich ochotniczych oddziałów w królestwie bosporańskim, co oznacza, że dynastia Spartokidów wykorzystywała wojskowe formacje, składające się przeważnie z najemników i barbarzyńców, wywodzących się z różnych państw i narodów. W związku z powyższym, ważność znaleziska archeologicznego niedaleko Kręczu jest nieoceniona dla poznania i rozszerzenia naszych wyobrażeń o najemnikach w królestwie bosporańskim. W świetle współczesnych wyników badań archeologicznych warto powrócić do istniejących materiałów, bowiem mają one znaczenie nie tylko historiograficzne.