Włączeni jako konsumenci – wyłączeni jako obywatele. Nastolatki w przestrzeni miasta

Abstract

W artykule podjęto temat wykluczenia społecznego nastolatków w przestrzeni miejskiej, w tym możliwości korzystania z tej przestrzeni i wpływania na nią. Dane z badań empirycznych na temat postaw młodych mieszkańców wobec trzech rodzajów przestrzeni miasta (miejsca zamieszkania, centrum miasta i galerii handlowej) zostały przeanalizowane w kontekście koncepcji obywatelskości, konsumpcjonizmu oraz konstruktywistycznych teorii przestrzeni. Próbę badawczą stanowiło 838 uczniów gimnazjów z Krakowa i Katowic ‒ miast porównywalnych pod względem wielkości i funkcji metropolitarnych, ale odmiennych pod względem struktury urbanistycznej i symboliki przestrzeni. Analiza danych umożliwia sformułowanie wniosku, że specyfika przestrzeni miast ma związek z postrzeganiem i waloryzowaniem poszczególnych miejsc oraz sposobem ich „używania”, ale nie ma ona związku z poczuciem sprawstwa u nastolatków. Miasto jest mechanizmem generującym postawy konsumpcyjne, ale nie stymuluje postaw aktywnych i zorientowanych na sprawy publiczne.