The role of probability theory and statistics in methodology of the exact sciences. Part 2

Abstract

Niniejszy artykuł stanowi kontynuację części 1 pracy o tym samym tytule ogólnym, zatytułowanej szczegółowo: „Ustalenia podstawowe” (po angielsku – „The rudiments”). Większość współczesnych przyrodników cechują dwie, krańcowo różne postawy: 1. Poszukiwanie „teorii ostatecznych”, których tezy dopiero stanowiłyby naukę we właściwym sensie i których tezy nigdy nie mogłyby już być obalane i odwoływane: 2. Poszukiwanie teorii tylko na pewien czas pożytecznych, których tezy stanowiłyby naukę tylko w sensie zbioru jakichś bliżej nieokreślonych, „przybliżonych prawd” i których tezy (być może zawsze) byłyby obalane i odwoływane. Metodolodzy z rozmaitych szkół filozoficznych i ich odcieni, bezskutecznie starają się wesprzeć jedną z tych krańcowych postaw, w konsekwencji zaś – obronić nauki przyrodnicze z pozycji zwykle dawno już przegranych, bądź też – deprecjonować wartość tych nauk. Autor pracy sądzi, że owe skrajne postawy i związany z nimi zamęt spowodowany został pomieszaniem koncepcji tzw. pewności fizycznej (a więc – pewności w sensie relatywnym) z (a) pewnością w sensie absolutnym oraz ze (b) stanem częściowo racjonalnego upewnienia się (takim, jaki występuje przy wydawaniu zwykłych opinii). Ogólniej, – że został on spowodowany błędami, co do roli koncepcji związanych z rachunkiem prawdopodobieństwa. Autor pracy proponuje korekcję obu skrajnych postaw oraz stara się zestawić, doprecyzować, zharmonizować i usprawiedliwić wybrane poglądy współczesnych twórców nauk przyrodniczych i starożytnych początkodawców tychże nauk.