Religia wspólnotowości a religijność zindywidualizowana – antagonizm czy komplementarne uzupełnienie?

Abstract

Artykuł jest nakreśleniem idei indywidualizmu i wspólnotowości w odniesieniu do religii jako takiej. W nawiązaniu do klasycznej i współczesnej socjologii, zwłaszcza socjologii religii, zostaje przedstawiony obraz rzeczywistości religijnej oraz aktywności indywidualno- -społecznej podejmowanej z pobudek religijnych w wymiarze indywidualnym i społecznym. Istotnym kluczem metodologiczno-epistemologicznym analizy jest pojmowanie socjologii w jej wymiarze „refleksyjności”. Religia i religijność oraz stosunek socjologa do tych wymiarów rzeczywistości

transcendentnej w perspektywie wyrażanej jednostkowo-społecznie nawiązują po części do idei socjologii refleksyjnej. W artykule wskazuje się zarówno na proces splatania się i wykluczania potrzeby indywidualnego, jak i zbiorowego wyrażania potrzeby religijnej. Religia jest odzwierciedleniem naturalnej potrzeby samostanowienia (nawet jeśli w odwołaniu do wyższej instancji o charakterze religijnym), jak również podejmowania aktywności z wykorzystaniem doświadczenia wspólnotowości. W obu odniesieniach ma się do czynienia z referencją wobec transcendencji. Celem artykułu jest nakreślenie horyzontu oraz lokującej się w jego tle idei, że wspólnotowość oraz indywidualizm, mimo trudności związanej z ich korelacją, to bardziej komplementarne uzupełnienie dwóch rzeczywistości życia religijnego niż istniejące obok siebie zantagonizowane światy. Analiza ogniskuje się przede wszystkim na percepcji tej komplementarności w przeżyciowo-wyrażeniowych postaciach tożsamości i formach ekspresji, konstytuujących jednostki oraz przez nie eksponowanych, mniej natomiast w przekonaniach i formach wyrażanych przez grupy społeczne i zbiorowości.