Zróżnicowanie środowiskowe poziomu karotenoidów w piórach na tle fizjologicznych wskaźników kondycji piskląt sikory modrej Cyanistes caeruleus i sikory bogatki Parus major

Abstract

Karotenoidy są istotnym składnikiem diety sikor, ponieważ uczestniczą w pigmentacji piór, jak również pełnią funkcje witamin i antyoksydantów. Zwierzęta nie potrafią syntetyzować karotenoidów de novo, dlatego też stan odżywienia piskląt może zmieniać się w zależności od jakości siedliska oraz zdolności rodzicielskiej do zapewnienia pokarmu bogatego w karotenoidy. Kondycja fizjologiczna ptaków zależy od uwarunkowań biologicznych i środowiskowych, w tym warunków troficznych i pogodowych, czy infekcji pasożytami. Do oceny kondycji piskląt sikory modrej Cyanistes caeruleus i sikory bogatki Parus major z dwóch zróżnicowanych jakościowo siedlisk posłużyły poziomy glukozy i hemoglobiny we krwi, zawartość zeaksantyny w piórach oraz dane morfometryczne, tj. masa ciała i długość skrzydła, jako reszta z regresji masy na długość skrzydła. Wskaźnikiem ekologicznym użytym w pracy był sukces wylotu piskląt z gniazda. Badania dotyczące oceny jakościowej i ilościowej zawartości karotenoidów w piórach zostały poprzedzone analizami fizyko-chemicznymi (spektroskopia: UV, IR, NMR, MS; termografia: TGA, DSC, piroliza; chromatografia: HPLC) wzorców reprezentatywnych karotenoidów (astaksantyna, fukoksantyna, kantaksantryna, β-karoten, krocytyna, zeaksantyna). Metoda spektroskopowa IR pozwoliła na ocenę jakościową oraz oszacowanie zawartości karotenoidów w piórach piskląt. Badania z wykorzystaniem chromatografii cieczowej posłużyły do identyfikacji i kwantyfikacji karotenoidów w piórach piskląt. Sikora bogatka nie wykazywała znaczących różnic w stężeniach zeaksantyny w piórach między obszarami badań. Odwrotnie niż oczekiwano, pióra sikory modrej z obszaru parkowo-ogrodowego miały wyższe stężenia zeaksantyny w porównaniu do piór piskląt z obszaru leśnego. Ponadto, pisklęta sikory modrej z obu obszarów badań wykazywały ujemny związek zawartości zeaksantyny w relacji do hemoglobiny. Należy podkreślić, że sikora bogatka prosperuje dość dobrze zarówno w ogrodach, jak i lesie, gdyż jest gatunkiem o lepszych zdolnościach do pozyskiwania alternatywnych źródeł pokarmu. Brak pozytywnych efektów w lesie może wynikać z czynników środowiskowych oraz zaangażowania karotenoidów w odpowiedzi odpornościowe, a nie we wzrost i kondycję organizmu.