L'Imposture du vers libre

Abstract

Od 80 lat krytycy stawiają sobie pytanie o naturę tego „wiersza wolnego”, który po zniszczeniu struktury liryki francuskiej wyruszył na podbój całego świata. Trzy książki, w języku francuskim, rościły sobie pretensję do odkrycia praw nowego rytmu, właśnie rytmu „wiersza wolnego”. Po przebadaniu tysięcy „wierszy wolnych” w różnych językach — utwierdziłem się w przekonaniu, że idzie tutaj o coś zupełnie innego, a mianowicie o cięcia systematyczne, acz, że się tak wyrażę, nieświadome, każdego zdania na gramatyczne cząstki odpowiadające grupom słów wyłonionych na mocy analizy gramatycznej lub logicznej. Jeśli jest czymś w ogóle „wiersz wolny” — to jest tylko tym właśnie. Zresztą wystarczyłoby badaczom uważne odczytanie teoretyków symbolizmu, aby sobie oszczędzić 80 lat ryzykownych spekulacji. Poza kilkoma przedstawionymi w rozprawie tekstami jest jeden, Alberta Mockel, który w dobie ostrego przesilenia „wiersza wolnego” formułuje wyraźnie tę samą teorię, do której doprowadziło mnie doświadczenie badawcze. „Wiersz wolny” jest więc — de facto i de iure — szalbierstwem. Można by zatem zakończyć cytatem z Audibertiego: Le vers libre, libre de n'étre pas un vers. (Wiersz wolny — wolny jest od tego, by być wierszem).