W jaki sposób podatki mogą pomóc w ochronie środowiska

Abstract

Gospodarka rynkowa sterowana systemem cen, oparta na prywatnej własności czynników produkcji, konkurencji, motywie zysku i maksymalizacji użyteczności może być skutecznie i efektywnie wykorzystana do ochrony środowiska. Kluczową kwestią jest stworzenie odpowiednich bodźców rynkowych dla konsumentów i producentów. Istotną rolę odgrywać może system podatkowy, który z jednej strony dostarczał będzie środków finansowych na działania ekologiczne, a z drugiej, nie mniej istotnej, choć powszechnie niedocenianej, będzie internalizował negatywne efekty zewnętrzne za pomocą podatku Pigou. Instrumenty rynkowe takie jak podatki, opłaty systemy handlu pozwoleniami na emisję oraz subsydia pozwalają realizować cele ochrony środowiska w sposób efektywniejszy (to znaczy osiągać zamierzone cele w niższymi nakładami) niż instrumenty regulacji bezpośredniej (nakazy i zakazy). W Polsce znaczenie instrumentów rynkowych jest zdecydowanie niewystarczające, np. brak jest opodatkowania węgla w jego najbardziej szkodliwym dla środowiska wykorzystaniu, tj. do ogrzewania domów. Wynika to głównie z niskiej świadomości społecznej.