Mecenas Jan Olszewski o projekcie kodeksu karnego Polski Ludowej z 1963 roku

Abstract

W pracy przedstawiona została ocena projektu kodeksu karnego Polski Ludowej z 1963 r. dokonana przez Jana Olszewskiego. Przytoczone argumenty recenzenta doprowadziły autora niniejszego artykułu do wniosku, że krytycyzm Olszewskiego pod adresem projektu dotyczył nie tyle podejścia prawnego czy nawet zastosowanej techniki legislacyjnej, ale przede wszystkim ich konsekwencji ideologicznych i politycznych. Kazuistyka projektu była dla niego bowiem przede wszystkim dowodem wzrostu penalizacji życia oraz nieufności względem stosujących prawo sądów, a nie przejawem troski o ścisłe stosowanie prawa. Nowe typizacje czynów zabronionych, dotyczące rodziny i wolności seksualnej, oceniał z kolei jako wyraz nasilającej się ingerencji władzy w życie prywatne obywateli. Jeśli chodzi natomiast o wizję gospodarki, to rozbudowane przepisy karne w tym zakresie stanowiły dla niego efekt postępującego „kapitalizmu państwowego”, a nie liberalizacji, której oczekiwał. Obraz rzeczywistości Polski Ludowej oraz wizja jej przyszłości, ukazane przez pryzmat krytyki dokonanej przez Jana Olszewskiego, pozwoliły na ustalenie rzeczywistego powodu upadku projektu kodeksu karnego z 1963 r., jakim była niewątpliwie jego sprzeczność ideologiczna i polityczna, a nie wady w konstrukcjach prawno-karnych.