Badania archeologiczno-architektoniczne z użyciem metody datowania luminescencyjnego na przykładzie zamku w Siewierzu, kościoła pod wezwaniem św. Wojciecha w Białej Rawskie oraz dawnego zespołu opackiego Cystersów w Sulejowie

Abstract

Każda nauka badająca zachodzące w przeszłość procesy i zjawiska dąży zarówno do ustalenia kolejności ich występowania, jak i najbardziej precyzyjnego umiejscowienia ich w czasie, czyli odniesienia bezpośrednio do dat kalendarzowych. Dla uzyskania tego ostatniego efektu w badaniach archeologicznych, archeologiczno-architektonicznych oraz architektonicznych stosowanych jest kilka metod datowania bezwzględnego, wśród których obok analizy historycznych przekazów pisanych używanych jest szereg metod fizyko-chemicznych i przyrodniczych, z których jak dotychczas największą popularność oraz znaczenie zyskały badania radiowęglowe i dendrochronologiczne. Jednocześnie żadna z tych metod nie umożliwia oceny wieku artefaktów masowo pozyskiwanych w trakcie badań archeologicznych (ceramiki naczyniowej, kafli pieców grzewczych), zachowanych w pełni bądź reliktowo konstrukcji murowanych. Możliwości takie daje natomiast datowanie luminescencyjne, któremu to poświęcone zostało niniejsze opracowanie. W związku z powyższym, celem niniejszej rozprawy doktorskiej było w pierwszej kolejności wykonanie badań archeologiczno-architektonicznych oraz architektonicznych na obiektach architektury ceglanej i kamienno-ceglanej o złożonej wielofazowej strukturze wraz z rozbudowaną kwerendą historyczną i archiwalną, obejmującą zarówno dostępną literaturę przedmiotu, jak i dokumentację badawczą znajdującą się w zasobach Wojewódzkich Urzędów Ochrony Zabytków. Zasadniczym celem niniejszej rozprawy było potwierdzenie bądź wykluczenie celowości stosowania metody datowania luminescencyjnego w tego typu badaniach.Realizacja tego założenia polegała na sformułowaniu wniosków związanych z wynikami prowadzonych prac badawczych, a w szczególności wniosków chronologicznych odnoszących się do datowania poszczególnych faz budowy wybranych obiektów architektury. Ostatni etap to próba skonstruowania wytycznych dla archeologów, badaczy dawnej architektury oraz przedstawicieli służb konserwatorskich mających na celu umożliwienie korzystania z zalet datowania luminescencyjnego w sposób świadomy zarówno na etapie typowania miejsc pobierania próbek, sposobu ich pobierania, jak i interpretowania uzyskanych z laboratorium wyników. Celem pracy było także zgromadzenie dostępnej literatury związanej z datowaniem luminescencyjnym, także w aspekcie technicznym.