Tanatos w literaturze dziecięcej i jego pedagogiczny wymiar

Abstract

Podjęcie tematu w pracy związane jest z przekonaniem, że (z)rozumienie fenomenu śmierć jest dla człowieka czymś istotnym, co ma istotny wpływ na postrzeganie egzystencji własnej i innych. Myśl ta koresponduje z ogólnymi założeniami tanatopedagogiki, w której podkreśla się znaczenie wychowywania ze świadomością śmiertelności. Przedmiotem pracy są teksty najnowszej literatury dla dzieci najmłodszych, poruszające zagadnienia śmierci. Wybór przedmiotu badań ma swoje źródło w tym, że literatura stanowi jedno z podstawowych sposobów kontaktu z kulturą, a tym samym jest ważnym poznawczo środkiem oddziaływania pedagogicznego. W rozprawie ogląd badanej literatury podejmowany jest z dwóch perspektyw – z jednej strony szeroko jako przestrzeń kultury, w orbicie której będzie funkcjonowała jednostka, a z drugiej, węziej, jako przestrzeń edukacyjna, która jest ważnym czynnikiem oddziaływania socjalizującego i wychowawczego. W pracy za Paulem Ricoeurem została przyjęta koncepcja tekstu, który, w rozumieniu tego filozofia, jest miejscem odzwierciedlającym ludzkie działania, otwiera przed czytelnikiem ukryty w sobie głęboki sens, wychodzący poza sam sens wyartykułowanych treści. Drogą do odkrycia tego sensu jest interpretacja, która prowadzi do (z)rozumienia świata a tym samym i siebie samego. Analiza i interpretacja wielowymiarowości obrazów śmierci występujących w tekstach literackich pozwoliły ujawnić nie tylko złożoność głównego zagadnienia, ale również to, że literatura dziecięca o charakterze tanatycznym stanowi pewną możliwość wykorzystania jej jako narzędzia tanatopedagogiki. W tym kontekście pokazane zostały funkcje badanych tekstów, jak: oswajająca, biblioterapeutyczna (wspierająca), normalizująca i wzmacniająca, które niosą w sobie szerokie spektrum oddziaływania edukacyjnego.