Tworzenie wiedzy w praktykach pedagogicznych - między praktyką i teorią

Abstract

Prezentowana praca przedstawia propozycję rozwiązania modelowego praktyk pedagogicznych dla przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. Przyjęto, że celem badań będzie diagnozowanie czynników determinujących praktykę nauczania studentów oraz intersubiektywne podtrzymywanie, zmienianie i tworzenie wiedzy, określonej jako refleksyjno-krytyczna praxis. Za metodę badań przyjęto zaangażowane, uczestniczące badania w działania, w których działanie oznacza etyczną praktykę nauczania dla urzeczywistniania wartości edukacyjnych (fronesis). Badania w działaniu zorganizowano w czterech fazach praktyk uzyskując następujące wyniki: • „działające mądrze i twórczo” – studentki świadomie i celowo tworzyły refleksyjno-krytyczną praxis, co oznacza, że aplikowały i interpretowały teorię w praktyce. Odpowiednio dobierały elementy sytuacji dydaktyczno-wychowawczych do utworzonych celów w synergii z fronesis; • „działające rutynowo i schematycznie” – studentki nieświadomie, incydentalnie tworzyły praxis. Ich nauczycielskie działanie charakteryzowała frontalna edukacja, wzbogacona. Pogłębiona aktywność dzieci przyjęła przypadkową, incydentalną postać. Aplikowały gotowe rozwiązania dla sytuacji dydaktycznych modelowane stylem pracy nauczycielki w szkole, albo korzystały z przewodników metodycznych; • „wyzwalające się” – aplikowały gotowe rozwiązania, albo tworzyły własne bez pełnego teleologicznego odniesienia; • „zdezorientowane” – ich nauczycielskie działanie charakteryzowało się współwystępowaniem praxis i rutyny. Ustalono, że najważniejszą rolę w modelowaniu praktyki nauczania badanych osób pełniła studentka współtworząca parę, która „wiedziała lepiej”. Należy zauważyć, że wszystkie badane osoby podjęły ze sobą współpracę w parach, przy czym ta współpraca nie dla wszystkich okazała się sprzyjającą tworzeniu refleksyjno-krytycznej praxis. Reguły, jakimi kierowały się studentki w toku uczestniczących, zaangażowanych badań w działaniu, podlegały mniej albo bardziej dynamicznym zmianom. Warto zauważyć, że rozpoznano ważny czynniki sprzyjający tworzeniu wiedzy w praktykach pedagogicznych w postaci nastawienia się badanych osób na uczenie się, natomiast za przeszkodę uznano nastawienie „na trwałość”.