Plea for a Modular Design of Business Ethics – Basics of The Ethical Substantiation of Economic Decisions

Abstract

We regard this article as a plea for the modular design of a practice-related discipline of business ethics, in which we analyse under what conditions economic decisions and actions in firms – regardless of their content – are to be understood as morally right. Following the clarification of certain fundamentals of the ethical substantiation of economic decisions, we describe a system of modules as the epistemological frame of reference that designs the formal analysis. We examine in detail the contribution of the descriptive module (as a conception of representation), the theoretical module (as a conception of explanation and prediction), the pragmatic module (as a conception of designing) and the normative module (as a conception of value-judgment) to the ethical substantiation of economic decisions and actions. As a conclusion of the formal analysis, we show that the ideal of the virtuous merchant as a basis of the ethics of conviction for the substantiation of economic decisions offers, at best, an imperfect solution. Following this, we give reasons why a practice-related discipline of business ethics as ethics of responsibility for the substantiation of economic decisions is particularly efficient. The main reason for this lies in the fact that this discipline integrates relevant insights (statements) from the descriptive, theoretical, pragmatic and normative modules into a self-contained system of statements. We ensure the systematic complementation of business administration by the discipline of business ethics by relating the statements of both systems to the same decisions concerning scarce goods that form the subject of business administration, and close factual and methodical relations between the two systems.

Artykuł stanowi apel o modułowe ujmowanie etyki biznesu, dyscypliny uznawanej za naukę stosowaną. W artykule analizujemy, w jakich warunkach decyzje i działania gospodarcze mające miejsce w firmach – bez względu na ich istotę – powinny być postrzegane jako moralnie właściwe. Wychodząc od doprecyzowania podstawowych pojęć związanych z etycznym uzasadnianiem decyzji ekonomicznych opisujemy system modułów tworzących swoiste ramy epistemologiczne, w których prowadzona jest następnie analiza formalna. Szczegółowo badamy, jaki wkład w etyczne uzasadnienia decyzji i działań ekonomicznych wnoszony jest na gruncie modułów: opisowego (jako płaszczyzny prezentacji idei), teoretycznego (jako płaszczyzny wyjaśniania i predykcji), pragmatycznego (jako płaszczyzny projektowania konkretnych rozwiązań) oraz normatywnego (jako płaszczyzny formułowania sądów wartościujących). Bazując na analizie formalnej pokazujemy, że dla uzasadniania decyzji ekonomicznych ideał cnotliwego kupca (ang. virtuous merchant) będący podstawą etyki przekonań stanowi w najlepszym razie rozwiązanie niedoskonałe. Następnie przedstawiamy powody, dla których w zorientowanej na praktykę dyscyplinie, jaką jest etyka biznesu, szczególnie skuteczne przy uzasadnianiu decyzji ekonomicznych jest podejście oparte na etyce odpowiedzialności. Głównym tego powodem jest fakt, iż dyscyplina ta integruje istotne twierdzenia (konstatacje) powstające na gruncie płaszczyzn opisowej, teoretycznej, pragmatycznej i normatywnej, co prowadzi do stworzenia niezależnego systemu twierdzeń. Jesteśmy przekonani, że nauki o zarządzaniu mogą być systematyczne uzupełnianie przez etykę biznesu. Przekonanie to jest pochodną faktu, iż twierdzenia formułowane na gruncie obu tych dyscyplin odnoszą się do tych samych decyzji dotyczących rzadkich zasobów, które stanowią przedmiot badawczy zarządzania, a pomiędzy oboma systemami zachodzą związki o charakterze zarówno treściowym, jak i metodologicznym.