Christophe Colomb - le voyageur du XX‘ siècle (Lecture thématique et spatiale du personnage)

Abstract

Referat przedstawia analizę porównawczą dwu sztuk: dramatu P. Claudela Księga Krzysztofa Kolumba, oraz feerii dramatycznej M. de Ghelderode K rzysztof Kolumb (oba teksty z 1927 r.). Część wstępna poświęcona została różnym konotacjom osoby Kolumba, który na równi z Joanną d’Arc czy Napoleonem tworzy mitologię nowożytną. Kolumb to żeglarz, odkrywca, badacz, marzyciel, krzyżowiec itp. Każdy z dramaturgów wybiera te znaczenia, które potwierdzają jego wizję kondycji ludzkiej. Claudel, poeta kosmiczny, widzi w Kolumbie przede wszystkim odkrywcę, który wypełnia misję powierzoną mu przez Boga. Dla Ghelderodego, który dąży do demistyfikacji uświęconych tradycją bohaterów, Kolumb to człowiek poszukujący na morzu samotności i zapomnienia. Lektura tematyczna postaci stara się ukazać jej dominanty kompozycyjne oparte na innych elementach struktury, zwłaszcza powiązać je z organizacją planu przestrzennego, którego schemat, w przypadku obu tekstów, jest konkretyzacją przesłania autora. W Księdze Krzysztofa Kolumba dominuje układ wertykalny, mający przywodzić na myśl wznoszenie się do Boga. Oś pozioma ilustruje próby zdobycia wolności, utożsamianej z zawładnięciem nową przestrznią. Kończą się one klęską, gdyż prawdziwą wolność (duchową) osiąga się poprzez wyrzeczenie i rezygnację. W sztuce Ghelderodego zdobywanie przestrzeni okazuje się także porażką, gdyż espace libérateur znajduje się w każdym z nas, w snach i marzeniach. Intensyfikacja środków scenicznych, w tym mnożenie liczby planów przestrzennych, ma w zamierzeniu Claudela nadać jego dramatowi wymiar uniwersalny i charakter patetyczny. Gry z przestrzenią w teatrze Ghelerodego i swoiste użycie konwencji wzmacniają parodystyczną wymowę sztuki, przyczyniając się do obalenia legendy i sprowadzając herosa do wymiarów człowieka współczesnego.