Human impact on the vegetation of Bory Tucholskie on the basis of palynological investigations

Abstract

Prace nad tą tematyką prowadzono w ramach programu R 111-15 „Procesy ekologiczne wewnątrz wybranych jednostek krajobrazowych i ich bilans energetyczny”, kierowanego przez prof. Ryszarda Bohra z Instytutu Biologii UMK w Toruniu, a od 1986 r. kontynuowano w centralnym programie 04.10.01. W powyższych badaniach uczestniczą szwedzcy i polscy specjaliści. Analizami objęto kilka jezior na terenie Borów Tucholskich: Suszek, Mały Suszek, Kęsowo. Wyniki korelowano z wszechstronnym opracowaniem osadów jeziora Wielkie Gacno, opublikowanym w 1981 r. przez M. Hjelmroos-Ericsson. W obecnie analizowanych osadach nieco słabiej niż w Wielkim Gacnie wyróżniają się pierwsze trzy fazy ożywionego osadnictwa. Przypuszczalnie fazę drugą i trzecią można łączyć z działalnością społeczności neolitycznych, prawdopodobnie kultury pucharów lejkowatych. Intensywniejsze zmiany szaty roślinnej przypisano działalności grup ludzkich wczesnych faz epoki brązu i łączono z wyróżnianymi archeologicznymi pozostałościami charakterystycznymi dla kultury iwieńskiej (ewentualnie też - mniej licznymi kultury przedłużyckiej). Po zaobserwowanej przerwie w intensywnym wykorzystywaniu środowiska kolejną fazę osadniczą można łączyć z gospodarką ludności z cyklu łużycko-pomorskiego. W odpowiadających jej poziomach pyłkowych, prócz roślin świadczących o stosowaniu hodowli zwierząt, występują pyłki zbóż potwierdzające uprawę roli. Wymienione typy gospodarki: hodowla zwierząt i uprawa rołi od tego okresu stale potwierdzane są przez wskaźniki roślinne, choć zmienia się ich natężenie. Faza szósta wzmożonej intensywności osadniczej łączona jest z działalnością ludności kultury wieibarskiej, natomiast siódma odpowiada czasowo trwaniu osadnictwa wczesnośredniowiecznego i okresów następnych. Poczynając od wczesnego średniowiecza w spektrach pyłkowych rośliny wskaźnikowe nieprzerwanie odzwierciedlają gospodarczą działalność grup ludzkich na terenie Borów Tucholskich.