Poszukiwanie tożsamości w kraju (nie)pamięci. O dokumentalnej twórczości Ruth Beckermann

Abstract

Ruth Beckermann jest austriacko-żydowską reżyserką. Jej twórczość wpisuje się w tradycję „kalania własnego gniazda” (niem. Nestbeschmutzer). W Austrii tak określa się twórców, którzy nie szczędzą własnemu krajowi krytyki, dekonstruują austriackie mity, poruszają tematy tabu. To właśnie robi Beckermann, nie tylko w swoich filmach, lecz również książkach, esejach oraz instalacjach artystycznych. Autorka reprezentuje nie tylko postawę Nestbeschmutzera. Jej filmy dokumentalne, które są przedmiot badań w tej książce, stanowią również formę rozważań nad własną tożsamością w kraju, który nie rozliczył się z nazizmem i antysemityzmem. W powojennej Austrii dyskurs o wydarzeniach z lat 1938-1945 zdominował mit „pierwszej ofiary” Hitlera. Analiza dokumentalnej twórczości Beckermann pozwala przyjrzeć się obrazowi Austrii oraz jej mieszkańców. Choć autorka chciała opuścić kraj, gdzie – jak twierdzi – jej uczucia jako Żydówki oraz córki Ocalałych z Holocaustu nie są respektowane, to jednak została i to właśnie Austrii poświęca najwięcej uwagi w swoich dziełach. Dla interpretacji filmów Beckermann kluczowe jest uwzględnienie kontekstu kulturowego, historycznego oraz politycznego. Podstawy metodologiczne tej książki opierają się przede wszystkim na teoriach z zakresu studiów nad pamięcią oraz studiów postkolonialnych.

Ruth Beckermann is an Austrian-Jewish filmmaker, born in Vienna as a daughter of Holocaust survivors. She can be seen as so-called Nestbeschmutzer (German world for someone who fouls their own nest). This term in Austria refers to artists who are not afraid to criticize their own country, who dare to deconstruct Austrian myths and come up with taboo topics. This is exactly what Beckermann does in many of her works. Not only in her movies but also in books, essays, and artistic installations. Nevertheless, Beckermann should not only be considered as a Nestbeschmutzer, since many of her works actually are a form of self-reflection about Jewish identity in the country which presents itself as a first victim of Hitler. This book focuses on Beckermann as a filmmaker. The analysis of her documentaries shows how she portrays Austria and Austrians. For the film analysis, the cultural, historical, and political context appears significant. The references to different aspects of cultural studies, especially memory studies or postcolonial studies, constitute the methodological background for this book.