Podkomorzy podolski Hieronim z Brzezia Lanckoroński i jego testament z dnia 7 maja 1696 r. Karta z dziejów i genealogii jagielnickiej linii rodziny Lanckorońskich herbu Zadora w XVII wieku

Abstract

The paper focuses on Hieronim Lanckoroński of Brzezie, Zadora coat of arms (ca. 1627–1697), the son of Stanisław, the Ruthenian voivode and field hetman of the Crown, and Aleksandra Sienieńska, Dębno coat of arms, the daughter of Lublin castellan. The article also discusses the life of his siblings, with particular emphasis on those children of the Russian voivode who survived their father, who died in 1657, including Przecław (d. 1697), who achieved the senatorial dignity of castellan of Czechów, Jan Kazimierz (d. 1679), who was canon of Kraków and Lviv, Franciszek (d. before 1696), who did not hold any offices and Joanna (d. before 1696), who became the wife of Andrzej Świętopełk-Bolestraszycki. Their family situation, financial status and public activities are discussed in the article. However, it is Hieronim Lacroński’s achievements that remain in the centre of attention. He was undoubtedly the most outstanding representative of the Jagielnica line of the Lanckoroński family in the second part of the 17th century. He took part in almost all the wars fought by the Polish-Lithuanian Commonwealth between 1649 until the mid-1680s. In 1658, he became the Chamberlain of Podolia. He was also the starost of Skała, Dymer and Zawichost. Towards the end of his life, he got closer to IV entailer of Zamość Marcin Zamoyski and then with his widow, Anna née Gnińska. He leased the Goraj estate of the Zamoyski family entail from them and acted as a client of his more powerful relatives. The author manages to thoroughly trace both Hieronim Lanckoroński’s achievements in the public sphere, as well as his financial situation and private life. The article contains numerous new information, correcting a significant number of erroneous existing findings regarding the Chamberlain of Podolia, as well as other children of Ruthenian voivode Stanisław. It is also worth noting that despite marrying twice, Hieronim Lanckoroński died without issue. In May 1696, he made a very interesting last will, which is attached as an annex to this study.

Bohaterem prezentowanego tu tekstu jest Hieronim z Brzezia Lanckoroński h. Zadora (ok. 1627–1697), syn wojewody ruskiego i hetmana polnego koronnego Stanisława i kasztelanki lubelskiej Aleksandry Sienieńskiej h. Dębno. W artykule omówiono też dzieje życia jego rodzeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem tych dzieci wojewody ruskiego, które przeżyły zmarłego w 1657 r. ojca. Byli to: Przecław (zm. 1697), który osiągnął senatorską godność kasztelana czechowskiego, Jan Kazimierz (zm. 1679), który był kanonikiem krakowskim i lwowskim, Franciszek (zm. p. 1696), który nie piastował żadnych urzędów oraz Joanna (zm. p. 1696), która została żoną Andrzeja Świętopełka-Bolestraszyckiego. Przedstawiono tu ich sytuację rodzinną, stan majątkowy oraz działalność publiczną. Najwięcej miejsca poświęcono jednak na opisanie osiągnięć tytułowego bohatera tego tekstu. Był on bez wątpienia najwybitniejszym przedstawicielem jagielnickiej linii Lanckorońskich w drugiej połowie XVII w. Poczynając od roku 1649, walczył on niemal we wszystkich wojnach toczonych przez Rzeczpospolitą aż do połowy lat osiemdziesiątych tego stulecia. W 1658 r. został podkomorzym podolskim. Był również starostą skalskim, dymirskim i zawichojskim. Pod koniec życia związał się z IV ordynatem zamojskim Marcinem Zamoyskim, a następnie z wdową po nim, Anną z Gnińskich. Dzierżawił od nich klucz gorajski ordynacji zamojskiej i pełnił rolę klienta możniejszych krewniaków. Autorowi udało się dokładnie prześledzić zarówno dokonania Hieronima Lanckorońskiego w sferze publicznej, jak też jego sytuację majątkową i poczynania w życiu prywatnym. W artykule znalazło się wiele nowych ustaleń. Dokonano też korekty znacznej liczby bałamutnych stwierdzeń dotyczących tak podkomorzego podolskiego, jak też innych dzieci wojewody ruskiego Stanisława, które funkcjonują od dawna w literaturze przedmiotu. Warto też odnotować, że pomimo dwukrotnych ożenków, Hieronim Lanckoroński zmarł bezpotomnie. W maju 1696 r. sporządził bardzo interesujący testament, który został załączony jako aneks do niniejszego opracowania.