Wokół wojny w Ukrainie. Retrotopia i postpamięć we współczesnej kulturze rosyjskiej

Abstract

W artykule badamy zjawisko retrotopii w części współczesnej kultury rosyjskiej odnoszącej się, pośrednio lub bezpośrednio, do wojny w Ukrainie oraz zjawisko postpamięci, będące przeciwwagą dla budowania obrazu Rosji jako Katechona, wyzwoliciela i wzoru moralnego dla reszty świata. Analiza tekstów kultury wykazała, że retrotopia jest wspólnym mianownikiem tych przejawów kultury, które podsycają rosyjskie marzenie o wielkości i mit Imperium, zaś odwoływanie się do postpamięci łączy autorów, podejmujących próbę przepracowania trudnej rosyjskiej przeszłości. Jak wynika z badania, zarówno retrotopia, jak i postpamięć utrudniają dzisiejszej Rosji odnalezienie się we współczesności i przyczyniają się do odnawiania traum kulturowych.

In the article, we examine the phenomenon of retrotopia in the part of contemporary Russian culture directly or indirectly related to the war in Ukraine, and the phenomenon of post-memory, which is a counterbalance to the image of Russia as a Catechon, a liberator and a moral model for the rest of the world. The analysis of cultural texts showed that retrotopia is the common denominator of those cultural manifestations that fuel the Russian dream of greatness and the myth of the Empire. Meanwhile, references to post-memory unite authors who attempt to work through the problematic Russian past. According to the research, both retrotopia and post-memory make it difficult for today's Russia to find its place in the present and contribute to the renewal of cultural traumas.