trzypotrzy(naście). Badania nad tłumaczeniem brazylijskiej poezji konkretnej

Abstract

Tematem pracy jest brazylijska poezja konkretna, funkcjonująca na pograniczu sztuk wizualnych i literatury, a jej celem rozważenie potencjalnych rozwiązań tłumaczeniowych z punktu widzenia typografii oraz traduktologii. Wybrane zostały teksty trzech czołowych przedstawicieli nurtu – poetów Haroldo i Augusto de Campos oraz Décio Pignatari, członków grupy Noigandres. Cechująca je równoważność treści i układu typograficznego stawia wyzwanie zarówno przed tłumaczem, który obiera za dominantę pojęcie transkreacji, jak i typografem, który decyduje się na maksymalną redukcję na poziomie mikro – i makrotypografii. Przyjęte rozwiązanie ma na celu przybliżyć czytelnika nie tyle do treści, ile ukierunkować jego recepcję na ten sam efekt artystyczny, reinterpretowany przez tłumacza i typografa. W ten sposób poezja teoretycznie nieprzetłumaczalna uzyskuje, w swojej transkreowanej formie, nowe odczytanie i możliwość ponownego zaistnienia jako tekst wśród nowego grona czytelników.

Presented work focuses on Brazilian concrete poetry, literary genre which combines it’s content and visual aspects. The work aims at finding possible translation methods, which would honour both the visual aspects and translatology rules. Selection of texts focuses on works of Brazilian concrete poetry most recognised figures: Haroldo and Augusto de Campos as well as Décio Pignatari, members of the Noigandres group. Equal importance of the text and typesetting, characteristic for concrete poetry, is challenging both for the translator, focused on the transcreation of text, as well as for the graphic designer, whose main objective is adjustment of typographical details. Solutions presented in the work are offering the reader compromise between literal/accurate translation. The work shows the reader a way of interpreting the poetry without loosing it’s original meaning and artistic reception. As a result concrete poetry, theoretically untranslatable, acquires new angle and new readers.