Structure in Octave Mirbeau's "Le Jardin des supplices"

Abstract

Pozorny brak jedności w obrębie Ogrodu udręczeń O. Mirbeau 1898, oraz bogaty zestrój interakcji, w które uwikłana jest struktura dzieła wraz z jego „problemową materią”, rodzą wiele pytań. Zdaniem Marcela Revou książka ta stanowi zapowiedź dalszych dzieł O. Mirbeau, sztuk teatralnych i innych utworów. Przy tym wszystkim Revou wydaje się nie dostrzegać tego, że właśnie te różnorodne składniki w swej syntezie kształtują Ogród udręczeń jako całkowicie jednolite dzieło sztuki. "Trzy nierówne części, z jakich zbudowany jest Ogród udręczeń, mogą stanowić podstawę do stwierdzenia luźnej konstrukcji tego utworu. Z drugiej wszakże strony atmosfera zbrodni dominująca w całym utworze oraz odczuwalna wszędzie obecność narratora kształtują narzucające się wrażenie jedności. Ce więcej, bohater utworu ukarany jest w części wprowadzającej, która w istocie rzeczy stanowi ekspozycję dzieła i zawiera wstępną konkluzję całości. Ta podwójna rola sytuuje część wprowadzającą jako klucz do dzieła. Jej zwięzłość oraz zastosowanie specjalnego kroju czcionki (kursywa) mogą u czytelnika wytworzyć przekonanie. iż jest to de facto wprowadzenie będące własną wypowiedzią autora, podczas gdy w rzeczywistości jest to integralna, organicznie tożsama część całego utworu. Gdybyśmy przeto część tę opuścili, „metaforyczny wymiar” dzieła zostałby całkowicie zatracony. Obraz ogrodu zawarty w tytule uzyskuje sens metaforyczny w intencji autora, który cały świat widzi jako jeden olbrzymi ogród udręczeń. Co więcej. dzieło to w swym kształcie artystycznym stanowi dobitną ilustrację tej metafory rozplanowaną w poszczególnych częściach utworu zależnie od wyznaczonej jej roli w danej części. Część wprowadzająca (współczesność) łącznie z częścią I (przeszłość, i częścią Il (zejście w podziemie udręczeń) są obrazem, ilustracją zademonstrowanej przez Mirbeau wizji losu ludzkiego. Wszędzie udręka i ofiara, a Człowiek poszukuje sposobów na zwiększenie owych udręczeń (Część 11), ponadto zaś wynajduje coraz to nowe sofistyczne usprawiedliwienie dla powiększenia swego arsenału tortur. Część wprowadzająca może być zatem uznana za zasadniczy składnik dzieła zapowiadający i niejako rozgrywający rozwiązanie, w następstwie czego Ogród udręczeń jest powieścią o pozornie jedynie luźnej konstrukcji.