Badania strukturalne i analiza oddziaływań stabilizujących w kryształach wybranych pochodnych związków azaaromatycznych

Abstract

W ostatnich latach zarówno przemysł chemiczny, jak i farmaceutyczny coraz częściej sięgają po kokryształy, czyli krystaliczne struktury wieloskładnikowe, nazywane również roztworami stałymi. Stają się one coraz bardziej popularne ze względu na stosunkową łatwość kontroli składu takich substancji. Przy odpowiednim doborze składników i warunków syntezy możliwe jest otrzymanie struktur o określonych właściwościach fizyko-chemicznych. Natomiast zmiana już jednego składnika w strukturze, może wpływać na właściwości drugiej substancji w kokrysztale, w tym na jej biodostępność. W tym kontekście, kokrystalizację - celową współkrystalizację co najmniej dwóch substancji stałych, traktuje się jako sposób na otrzymanie stałej formy leku danej substancji aktywnej. Za stabilność kokryształów odpowiadają różnorodne oddziaływania międzycząsteczkowe. Do najpopularniejszych zalicza się wiązanie wodorowe. Obok nich, coraz liczniejsze są doniesienia literaturowe o wykorzystaniu wiązania halogenowego i chalkogenowego. Warto nadmienić, że tego typu oddziaływania obserwuje się m.in.: w procesach zwijania białek, inżynierii kryształów, transporcie czy projektowaniu leków. Należy zauważyć, że wiązania chalkogenowe są stosunkowo słabo opisane w porównaniu do wiązań wodorowych, jak i halogenowych. To wszystko przyczynia się do coraz szerszego praktycznego zastosowania kokryształów, i dlatego wciąż pozostają one interesującym obiektem badań. Głównymi związkami stosowanymi w niniejszej pracy była pochodna 1,3,5-triazyny oraz 1,2,4,5–tetrazyny. Należą on do grupy związków, w których podstawowy pierścień ma niedobór elektronów π, ale w zależności od odpowiedniego podstawienia może zostać donorem gęstości elektronowej w oddziaływaniach niekowalencyjnych. Niewielka ilość opublikowanych struktur kokrystalicznych zawierających pochodne 1,3,5-triazyny oraz 1,2,4,5 – tetrazyny, oraz informacji o wiązaniu halogenowym i chalkogenkowym występujących w tych strukturach, stała się przyczyną moich zainteresowań tym tematem.