Bałuty w XXI wieku. Kryzys tożsamości?

Abstract

Celem pracy jest ukazanie pewnego fenomenu kulturowego, jakim są łódzkie Bałuty, dzielnica podobna do innych robotniczo-przedmiejskich dzielnic miast na świecie i w Europie. Ów fenomen kulturowy polega na ich trwaniu pomimo licznych, bo pięciu kryzysów, a nawet na stopniowym rozszerzaniu po każdym z nich pojęcia „Bałuty” poza granice administracyjne tej dzielnicy. Stosując podejście etnonauki, która zakłada, iż kultura nie jest zjawiskiem materialnym, nie składa się z rzeczy, ludzi, zachowań lub uczuć, ale jest organizacją tych wszystkich składników, formą tego, co ludzie przechowują w swoim umyśle, ich modeli postrzegania, kojarzenia i interpretowania świata zastosowano metody umożliwiające poznanie gramatyki kultury Bałut z pozycji antropologii emicznej. Wykorzystano do tego zarówno źródła zastane (opracowania historyczne i antropologiczne), jak i wywołane (wywiady, wspomnienia, fotografie, publikowane i niepublikowane). Ową gramatykę kultury Bałut jako kulturowego faktu długiego trwania próbowano przedstawić poprzez historię dzielnicy jako wsi, przedmieścia i miasta w mieście, charakterystykę mieszkańców, opisu pięciu kryzysów związanych z atakiem na tożsamość kulturową Bałut i strategii jej zachowania, m.in. specyfiki języka i narracji, najistotniejszych dla dzielnicy przestrzeni (Bałucki Rynek, „Limanka”), oraz współczesnej walki o zachowanie odrębności kulturowej w dobie pandemii i lockdownu. Zaznaczono również potrzeby dalszego, pogłębionego badania konkretnych zagadnień związanych z kulturą tej dzielnicy, które nie doczekały się jeszcze odrębnych opracowań.