Mass Culture and Cultural Traditions of Village

Abstract

Rozpad tradycyjnej kultury ludowej jako systemu spajającego wiejską społeczność lokalną ma ścisły związek z procesem urbanizacji wsi. Odrzucenie dawnych wzorów oraz akceptacja miejskiego etylu życia łączy się często z ujemną oceną wszystkiego, co z wsią związane, a zwłaszcza perspektywy wyboru wsi jako miejsca zamieszkania. Szczególnie dotkliwie, zwłaszcza przez młodzież, odczuwana jest nierówność szans uczestnictwa w kulturze w porównaniu z mieszkańcami miast. Jedyną dziedziną, w której ta dyskryminacja nie jest odczuwana, jest uczestnictwo w kulturze masowej, które obecnie, zwłaszcza dzięki telewizji, ma charakter powszechny również na wsi. Jednak środki masowego przekazu, niwelując dysproporcje w tej aferze, wzmagają zarazem "impakt urbanizacji" przez lansowanie miejskich wzorów konsumpcji. Powyższa teza, mająca charakter obiegowego stereotypu, poddana została empirycznej weryfikacji. Oddziaływanie mass mediów na odbiorców, wzajemna konkurencyjność bądz komplementarność poszczególnych środków przekazu oraz ich społeczny zasięg stanowią zjawiska poddające się kwantyfikacji. Podobnie empiryczny charakter ma analiza relacji zachodzących między uczestnictwem w kulturze masowej a postawami wobec wartości związanych z tradycją lokalną i ustalenie, czy sprowadzają się one do wypierania kultury tradycyjnej przez masową, czy też oba te układy ewoluują w sposób wzajemnie niezależny. Kultura ludowa, rozumiana nie Jako zespół barwnych zewnętrznych atrybutów, lecz jako styl życia i system wartości, uległa dezintegracji. Jednak owe "zewnętrzne atrybuty" zostały odrzucone w jeszcze większej mierze jako elementy podkreślające odrębność między miastem a wsią. Badania przeprowadzone jeszcze w 1977 r. wykazały, poza minimalnym zakresem świadomego nawiązywania do tradycyjnych obrzędów i obyczajów oraz zanikiem stosowania strojów ludowych, także brak związku między postawą wobec kultury ludowej a stosunkiem do lokalnej tradycji historycznej. Odrzucenie kultury ludowej jako wartości nie wynika z uprzedzeń wobec tradycji jako takiej. W świadomości mieszkańców wsi nastąpiło osłabienie, a niekiedy zerwanie związku między tzw. folklorem, a lokalnymi wartościami kulturowymi. Z kolei uczestnictwo w kulturze masowej, choć stanowi ważny element wzoru spędzania czasu wolnego, nie odgrywa jednak zbyt wielkiej roli w hierarchii zainteresowań, a także nie stanowi najpopularniejszego sposobu rozrywki. Kultura masowa nie stanowi konkurencji dla tradycji lokalnych, a niekiedy znaczne aspiracje w tej dziedzinie wiążą się z istotną wiedzą oraz pozytywną postawą wobec lokalnej tradycji historycznej: dotyczy to zwłaszcza inteligencji, a w pewnej mierze i robotników wykwalifikowanych. Te właśnie kategorie mogą stanowić społeczną bazę dla kulturowej reintegracji społeczności lokalnych.