Sociological Aspects of Demographic Problems of Present-Day Polish Village

Abstract

Demograficzny kształt współczesnej wsi polskiej ma już wagę i znaczenie problemu społecznego; współcześnie mamy bowiem do czynienia z wynaturzeniami demograficznych struktur na wsi polskiej (dotyczy to struktur wg podstawowych cech demograficznych, takich jak: wiek, płeć, wykształcenie, skład zawodowy, liczebność zbiorowości i gęstość zaludnienia). Każde z nich niesie określone implikacje socjologiczne. I tak np. patrząc na strukturę wg wieku, dostrzec trzeba proces Starzenia się ludności wiejskiej, wpływ wieku na decyzje dotyczące wyboru zawodu, wyboru miejsca pracy, miejsca zamieszkania itp; spojrzenie na strukturę ludności wiejskiej wg płci wymaga zastanowienia nad feminizacją zbiorowości, feminizacją zawodu rolnika, brakiem możliwości znalezienia partnera do życia małżeńsko- rodzinnego itp. struktura wg wykształcenia nasuwa wnioski o spełnianiu przez tę cechę roli bariery przydatności zawodowej, bariery możliwości adaptacyjnych w nowym środowisku społecznym itp.; struktura wg składu zawodowego ludności wiejskiej każe pamiętć o stałym ubytku ludności czynnej zawodowo w rolnictwie, a także o potrzebie różnicowania się zawodowego mieszkańców wsi choćby ze względu na kadrowe potrzeby wielorakich 1 różnorodnych instytucji wiejskich; liczebność zbiorowości i gęstość zaludnienia to cechy, które stają się np. ważnymi wyznacznikami "opłacalności” niektórych przedsięwzięć z zakresu polityki społecznej, a przede wszystkim barierą wciąż oczekiwanego postępu w rolnictwie. Wyludnianie się wsi polskiej, jej starzenie się, feminizacja zawodu rolnika - to nadal podstawowe problemy demograficzne z natury, ale o społecznych konsekwencjach. Socjolog dostrzegać musi społeczne uwarunkowania owych struktur demograficznych. Uwarunkowania te mają zarówno charakter zewnętrzny w stosunku do wsi (są wyrazem niedostatków polityki państwa wobec wsi, zwłaszcza polityki społecznej i kulturalnej), jak również charakter środowiskowy (niedostatki jakości życia wiejskiego w sferze kultury, urbanistyczno-mieszkaniowej, warunki pracy w rolnictwie, opieki zdrowotnej, oświaty, lokalnego rynku pracy itp.). Jednocześnie trzeba zdawać sobie sprawę ze społecznych konsekwencji określonego demograficznego obrazu wsi polskiej, do których przede wszystkim należy: nierzadko dramatyczna sytuacja ludzi starych, istnienie gospodarstw bez następców, istnienie rozdźwięku między oczekiwaniami i potrzebami ludności wiejskiej a zasobami ludzkimi na wsi. Konkludując stwierdzamy, że współczesny demograficzny kształt wsi polskiej, mając swe społeczne uwarunkowania, stanowi jednocześnie barierę zmian i poprawy jakości życia wiejskiego.