Opinie o dawnych władcach Rzeczypospolitej w utworach Adama Naruszewicza

Abstract

Adam Naruszewicz hat zum Thema einzelner Herrschér Polens in vielen Werken seine Meinungen gesagt. Die von ihm geübte Kritik an den Monarchen verbindet sich deutlich mit der negativen sowie positiven Valorisierung historischer Ereignisse, an denen sie entweder teilnahmen oder deren Urheber sie waren. In diesem Artikel habe ich vor, die Ansichten von Adam Naruszewicz darzustellen, die er als Dichter zu einzelnen Herrschern Polens geäußert hat; ich möchte darauf hinweisen, was diese Ansichten betreffen und gleichzeitig die Zusammenhänge dargestellter historischer Ereignisse mit der Kritik an konkreten Monarchen erforschen. Adam Naruszewicz’ Urteile über Könige Polens fand ich in folgenden Werken: Szlachetność, Na Pokój Marmurowy portretami królów polskich z rozkazu Jego Królewskiej Mości Stanisława Augusta nowo przyozdobiony, Do Stanisława Augusta Króla Polskiego W. Książęcia Lit. O pożytku z nauk nagrodą w kraju rozkrzewionych; z okazji odebranego z rąk J. K. Mości medalu, Do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Z okazji uroczystej Delegacji z powinną Majestatowi rekognicją i powinszowaniem ocalonego życia i zdrowia Jego Królewskiej Mości, Na obrazy Polaków starożytnych z rozkazu J. K. Mości Stanisława Augusta do Biblioteki Zamkowej zebrane, Pociecha cnoty. Oda w dzień imienin Jego Królewskiej Mości, Na śmierć Augusta III Króla PoLskiego, W. Książęcia Litewskiego i Elektora Saskiego, w r. 1763, Głos umarłych, Do księcia Adama Czartoryskiego. Z okazji wydania Sielanek Symonidesa, Zimorowicza, Gawińskiego, Nagurczewskiego i Minasowicza, razem zebranych, Pod bytność Jego Królewskiej Mości tv Jabłonie 8 maja 1781 r., Podróż Królewska do Wiśniowca, dnia 9 października zaczęta, a dnia 8 grudnia zakończona r. p. 1781, Kantata w dzień inauguracji statui króla Jana III, dnia 14 września roku 1788, Consulite vobis, prospicite patriae. Wenn man die Naruszewicz’ Werke über Herrscher Polens analisiert, ist es nicht schwer zu bemerken, dass die überwiegende Mehrheit die positiven Meinungen bilden. Die ehemaligen Machthaber Polens schätz Adam Naruszewicz vor allem wegen: der Erweiterung und Verstärkung des Staatwesens Polens (Władysław Łokietek, Władysław Jagiełło, Kazimierz IV Jagiellończyk, Zygmunt II August), ihrer Bemühungen um die wirtschaftliche Entwicklung des Landes, der Gesetzgebung (Kazimierz Wielki), ihrer Kriegscrfolge (Władysław Jagiełło, Stefan Batory, Jan Kazimierz, Jan III Sobieski), der Unterstützung von Entwicklung der Kul tur und der Wissenschaft (Władysław Jagiełło, Stefan Batory, Zygmunt II August), ihrer Güte für die Untertanen (Jan III Sobieski). Es ist auch bemerkenswert, dass einige Monarchen mehrfach in dem Schaffen von Naruszewicz erschienen sowie, dass es Werke gibt, die nicht einen einzelnen, sondern einige verschiedene Herrscher behandeln. Die letzteren behandeln fast im ganzen die Geschichte und die alten Monarchen Polens - zu denen zählt man Glos umarłych, Na Pokój Marmurowy..., Na obrazy Polaków starożytnych...