Socjologia a praktyka rozwiązywania problemów społecznych – między naukowymi a nieformalnymi teoriami problemów społecznych

Abstract

W artykule została poruszona problematyka relacji między naukami społecznymi (szczególnie socjologicznymi teoriami problemów społecznych) a praktyką rozwiązywania problemów społecznych. Związki między akademickimi teoriami a ich rozumieniem i zastosowaniem w praktyce często nie są oczywiste, a czasem w ogóle nie istnieją. Dzieje się tak, ponieważ socjologowie obawiają się, że angażowanie się w rozwiązywanie problemów społecznych może być postrzegane jako mało profesjonalne i obniży wartość ich pracy jako nauki. Praktycy z kolei są krytyczni i niechętni wobec aplikowania teorii akademickich, skłonni są raczej do tworzenia i posługiwania się własnymi teoriami (nieformalnymi będącymi konstrukcjami) opartymi na praktycznej mądrości. W artykule przedstawiono również wyniki badań nad społecznym konstruowaniem problemu bezradności opiekuńczo-wychowawczej jako przykładu nieformalnych teorii problemów społecznych, którymi posługują się praktycy w codziennej pracy socjalnej. Teorie formalne i nieformalne są do siebie podobne i pełnią podobne funkcje, przenikają się, a ich celem jest stworzenie znaczących opowieści o problemie społecznym i przekonanie społeczeństwa do proponowanych sposobów rozwiązywania problemu. Celem artykułu, odwołującego się do literatury przedmiotu oraz badań własnych, jest ułatwienie poszukiwania odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób prywatne, oparte na osobistych doświadczeniach teorie pracowników socjalnych stają się konstruktami społecznymi porządkującymi ich pracę w sposób podobny, jak czynią to teorie akademickie, mimo że nimi nie są. Takie teorie nieformalne mogą stanowić z jednej strony przejaw podejścia eklektycznego, z drugiej zaś ‒ mogą zmienić pracę socjalną w rytuał, który potwierdza i utrwala problemy społeczne.