Teoretyczne i empiryczne wyzwania związane z ochroną konsumenta na rynku usług finansowych: Tom 1. Przesłanki teoretyczne ochrony konsumenta usług finansowych

Abstract

Ochrona konsumentów na rynku usług finansowych jest obecnie jednym z najistotniejszych wyzwań polityki regulacyjno-nadzorczej. Wynika to ze złożoności produktów finansowych, dynamicznego rozwoju technologii cyfrowych oraz asymetrii informacji między instytucjami finansowymi a konsumentami. Konsumenci, jako najsłabsze ogniwo transakcji, narażeni są na ryzyko podejmowania nieadekwatnych decyzji finansowych, często wynikających z braku wiedzy, niepełnych informacji lub działań dezinformacyjnych. Ochrona konsumenta rozwija się w oparciu o różne modele teoretyczne – od paternalistycznych, zakładających ingerencję instytucji publicznych w ofertę rynkową, po koncepcje akcentujące autonomię decyzyjną i odpowiedzialność konsumenta. Pośrednie miejsce zajmują modele informacyjne, opierające ochronę na dostarczaniu rzetelnych i zrozumiałych informacji. Niniejszy tom monografii koncentruje się na zagadnieniach dotyczących efektywnej ochrony konsumenta. W szczególności opracowanie wskazuje rolę oraz konieczność współdziałania trzech stron: instytucji publicznych tworzących ramy prawne i nadzorcze, konsumentów podejmujących decyzje przy ograniczonej wiedzy oraz instytucji finansowych oferujących często skomplikowane produkty. Celem opracowania było zaproponowanie modelu optymalnej ochrony konsumentów oraz sformułowanie rekomendacji dla systemu regulacyjnego w Polsce. Monografia łączy teorię, analizę przypadków i badania empiryczne, stanowiąc kompleksowe i nowatorskie ujęcie problematyki ochrony konsumenta na rynku usług finansowych.

Consumer protection in the financial services market is currently one of the most important challenges of regulatory and supervisory policy. This results from the growing complexity of financial products, the dynamic development of digital technologies, and the information asymmetry between financial institutions and consumers. As the weakest party in financial transactions, consumers are exposed to the risk of making inadequate financial decisions, often due to a lack of knowledge, incomplete information, or disinformation practices. Consumer protection develops on the basis of various theoretical models — from paternalistic approaches, which assume public institutions’ intervention in the market offer, to concepts emphasizing consumer autonomy and individual responsibility. Intermediate positions are occupied by information-based models, which ground protection in the provision of reliable and understandable information. This volume of the monograph focuses on issues related to effective consumer protection. In particular, it highlights the role and the need for cooperation among three parties: public institutions creating legal and supervisory frameworks, consumers making decisions with limited knowledge, and financial institutions offering often complex products. The aim of this study was to propose an optimal model of consumer protection and to formulate recommendations for the regulatory system in Poland. The monograph combines theory, case analysis, and empirical research, offering a comprehensive and innovative examination of consumer protection in the financial services market.