Pokaż uproszczony rekord

dc.contributor.authorFaryś, Przemysław Krystian
dc.date.accessioned2025-07-24T08:56:10Z
dc.date.available2025-07-24T08:56:10Z
dc.date.issued2025-07-23
dc.identifier.issn1644-857X
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11089/56071
dc.description.abstractThe article concerns the beginnings of the development of factory production of the first artificial fibers. Attention is focused on the factory of the inventor of artificial silk Hilary de Chardonnet in Besançon, France. The focus is also on the Belgian artificial silk factory in Tubize. The first company indirectly, and the second company directly contributed to the creation of the first artificial fiber factory in Poland - the Tomaszów Artificial Silk Factory (acronym in Polish: TFSJ).The article analyses the beginnings of the development of factory production of first artificial fibers. It discusses the factory of the inventor of artificial silk, Hilaire de Chardonnet in Besançon, France. The focus is also on the Belgian artificial silk factory in Tubize. Both companies, the former one indirectly and the latterdirectly, contributed to the creation of the first artificial fiber factory in Poland, namely the Tomaszów Artificial Silk Factory. The beginnings of the development of artificial fiber production included many attempts to improve artificial fibers. It was a time of many technical difficulties in obtaining good mechanical strength of new fibers. Intensive work was carried out on technical and marketing issues. All this was to provide an optimal technology for producing artificial silk and promoting it around the world. The article also includes brief information from family memories of working in the Tomaszów factory.en
dc.description.abstractArtykuł dotyczy początków rozwoju fabrycznej produkcji pierwszych włókien sztucznych. Uwagę skupiono na francuskiej fabryce wynalazcy sztucznego jedwabiu hrabiego Hilaire’go de Chardonnet mieszczącej się w Besançon oraz belgijskim zakładzie w Tubize. Pierwsza firma odegrała pośrednią, a druga bezpośrednią rolę w powołaniu na ziemiach polskich pierwszego zakładu włókien sztucznych – Tomaszowskiej Fabryki Sztucznego Jedwabiu (TFSJ).Początki rozwoju produkcji włókien sztucznych były nacechowane walką z czasem, licznymi patentami, wieloma próbami udoskonalania tych wyrobów, trudnościami z uzyskaniem odpowiedniej ich wytrzymałości mechanicznej oraz szeregiem zabiegów techniczno-marketingowych, które miały przynieść optymalną technologię wytwarzania sztucznego jedwabiu i rozpropagowania go na całym świecie. W artykule zawarto także akcent związany z rodzinnymi wspomnieniami dotyczącymi pracy w TFSJ.pl
dc.language.isopl
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiegopl
dc.relation.ispartofseriesPrzegląd Nauk Historycznych;1pl
dc.rights.urihttps://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
dc.subjectartificial silken
dc.subjectcollodion silken
dc.subjectviscoseen
dc.subjectArtificial Silk Company of Tomaszówen
dc.subjecthistory of chemical fibersen
dc.subjectHilaire de Chardonneten
dc.subjectsztuczny jedwabpl
dc.subjectjedwab kolodionowypl
dc.subjectwiskozapl
dc.subjectTomaszowska Fabryka Sztucznego Jedwabiupl
dc.subjecthistoria włókien chemicznychpl
dc.subjectHilaire de Chardonnetpl
dc.titleFrancusko-belgijska myśl techniczna początków produkcji pierwszych włókien sztucznych i Tomaszowska Fabryka Sztucznego Jedwabiupl
dc.title.alternativeFrench-Belgian Technical Know-how in the Beginnings of Artificial Fibers Production and the Artificial Silk Factory in Tomaszówen
dc.typeArticle
dc.page.number83-121
dc.contributor.authorAffiliationBadacz niezależnypl
dc.identifier.eissn2450-7660
dc.referencesArchiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim – Oddział w Tomaszowie Mazowieckim, zespół nr 48: Tomaszowska Fabryka Sztucznego Jedwabiu Spółka Akcyjna w Tomaszowie Mazowieckim, sygn. 3144, 3145pl
dc.referencesBiblioteka Narodowa, [Autor nieznany], Przemysł sztucznego jedwabiu, 01.01.1914, mps, sygn. 274.514pl
dc.references„La Petite Revue” 1888.pl
dc.references„Le Génie civil: revue générale des industries françaises” 1905.pl
dc.references„Moniteur de la papeterie française et de l’industrie du papier” 1905.pl
dc.references„Paris-capital: journal financier” 1904.pl
dc.references60 lat Zakładów Włókien Sztucznych WISTOM, red. B. Wachowska, Łódź 1971.pl
dc.referencesCasty R., Jedwab octanowy, „Technik Włókienniczy” 1934, nr 1–2, s. 2–4.pl
dc.referencesDzieje Tomaszowa Mazowieckiego w źródłach archiwalnych zaklęte, red. A. Wróbel, Piotrków Trybunalski 2020.pl
dc.referencesFaryś P. K., Konfekcja damska 1800–1914. Produkcja – wzornictwo – handel, Warszawa 2019.pl
dc.referencesFronczkowski M., Tomaszowskie przedmieścia, Kaczka i Wilanów, Tomaszów Mazowiecki 2023.pl
dc.referencesGuéneau L., La production et la consommation de la soie artificielle dans le monde, „Annales de géographie” 1928, a. XXXVII, n° 210, s. 481–489. https://doi.org/10.3406/geo.1928.9480pl
dc.referencesHajek J., Wyrób tkanin z jedwabiu sztucznego w tkalni bawełnianej, „Technik Włókienniczy” 1936, nr 9–10, s. 129–131.pl
dc.referencesHandel zagraniczny materiałami włókienniczymi, „Technik Włókienniczy” 1930, nr 21–22, s. 20.pl
dc.referencesInformator Tomaszowskich Zakładów Włókien Sztucznych w Tomaszowie Mazowieckim, Tomaszów Mazowiecki 1970.pl
dc.referencesJeziorny A., Lipp-Symonowicz B., Nauka o włóknie – laboratorium, Łódź 1980.pl
dc.referencesKacprzak F., Lanital – sztuczna wełna, „Technik Włókienniczy” 1937, nr 102, s. 14–18.pl
dc.referencesKamide K., First Commercialization, Dead Rock, and Quick Decay after Teporary Prosperity of Cellulose Nitrate Rayon Industry as Predecessor of Chemical Fiber Industry, „Przemysł i Gospodarka” 2003, t. XVIII, nr 3, s. 315–350.pl
dc.referencesLaszlo P., Triply Formulated Nitrocellulose: Celluloid, Viscose and Cellophane, „Bulletin for the History of Chemistry” 2020, vol. XLV, no. 1, s. 22–37.pl
dc.referencesPinton A., La soie artificielle à Lyon, „Géocarrefour” 1930, t. VI, n° 3, s. 229–250. https://doi.org/10.3406/geoca.1930.6343pl
dc.referencesPolska w światowej produkcji jedwabiu sztucznego, „Technik Włókienniczy” 1930, nr 21–22, s. 21.pl
dc.referencesPoznański S., Zagadnienie fizyko-chemiczne fabrykacji jedwabiu wiskozowego, „Technik Włókienniczy” 1935, nr 1–2, s. 38–41.pl
dc.referencesSadtler S., Research in the Artificial Silk Industry, „The Annals of the American Academy of Political and Social Science. Science in Modern Industry” 1925, vol. CXIX, s. 32–39. https://doi.org/10.1177/000271622511900106pl
dc.referencesSkoracki J., Początki produkcji włókien chemicznych w Polsce, „Chemik” 2011, nr 12, s. 1307–1318.pl
dc.referencesSłuchocki F., Hodowla jedwabników i przemysł jedwabniczy w świecie i Polsce, „Technik Włókienniczy” 1935, nr 3–4, s. 49–53; nr 7–8, s. 105–110.pl
dc.referencesSutherland G., Artificial Silk, „The Sketch” 1896, s. 407–408.pl
dc.referencesŚwiatłotrwałe barwienie wiskozy, „Technik Włókienniczy” 1933, nr 1–3, s. 8.pl
dc.referencesWołkowski B., Wełna celulozowa, „Technik Włókienniczy” 1937, nr 5–6, s. 69–71.pl
dc.referencesWydrzycki S., Włókna sztuczne, Warszawa 1948, Włókna Przędzalne, z. 5.pl
dc.referencesŻyliński T., Drogi rozwoju przemysłu sztucznych włókien, „Przyroda i Technika” 1938, nr 3, s. 153–158.pl
dc.referenceshttps://patrimoine.museedelaporte.be/?page_id=3601 (dostęp: 14 XII 2024).pl
dc.referencesArchiwum Państwowe w Piotrkowskie Trybunalskim Oddział w Tomaszowie Mazowieckim, Szukaj w Archiwach, https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/zespol/-/zespol/80682 (dostęp: 8 XII 2024).pl
dc.referencesArmstrong E. F., Charles Frederick Cross (1855–1935), Royal Society Publishing, https://royalsociety.org/journals/(dostęp: 20 XII 2024).pl
dc.referencesBoyd J. E., Celluloid: The Eternal Substitute, 2011, Science History Institute, https://www.sciencehistory.org/stories/magazine/celluloid-the-eternal-substitute/ (dostęp: 19 IV 2024).pl
dc.referencesDarcy R., La soie artificielle, „Indochine française. Journal politique” 1900, n° 1260, s. 2–3, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k8375856z (dostęp: 22 XII 2024).pl
dc.referencesDelporte L., Petit historique de FABELTA-Tubize, Témoignages SAT, 2018, https://patrimoine.museedelaporte.be/?p=3622 (dostęp: 2 I 2025).pl
dc.referencesExposition universelle et internationale, Liège 1905: catalogue officiel de la section belge, https://archive.org/details/expositionuniver00expo_4/page/n283/mode/2up?q=Tubize&view=theater (dostęp: 16 XII 2024).pl
dc.referencesFałek S., Była kiedyś fabryka… (1910/11 – 1997) Tomaszowska Fabryka Sztucznego Jedwabiu, prezentacja edukacyjna dostępna na stronie Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim, https://www.muzeumtomaszow.pl/wp-content/uploads/2020/05/S%C5%82awomir-Fa%C5%82ek-By%C5%82a-kiedy%C5%9B-fabryka-TFSJ-maj-2020-r.pdf (dostęp: 8 XII 2024).pl
dc.referencesGuignet Ch., Industrie de la soie artificielle. Soie de Chardonett, „La Nature” 1898, a. XXVI, n° 1283, s. 71–74.pl
dc.referencesHervé J., Dans les vapeurs de la chimie: la nouvelle industrie de la soie artificielle et sa main-d’oeuvre en France (années 1890–1930), 2022, s. 181, https://shs.hal.science/halshs-03478300/document (dostęp: 2 I 2025).pl
dc.referencesLechartier G., Soie Artificielle de Tubize, „Paris-Midi” 1922, n° 3808, s. 3, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k47344428 (dostęp: 4 I 2025).pl
dc.referencesLeo Hendrick Baekeland and the Invention of Bakelite, National Historic Chemical Landmark, Dedicated November 9, 1993, at the National Museum of American History in Washington, D. C., https://www.acs.org/education/whatischemistry/landmarks/bakelite.html#top (dostęp: 29 XII 2024).pl
dc.referencesManufactured Fibers – History, https://www.dharmatrading.com/history-of-manufactured-fibers.html (dostęp: 14 XII 2024).pl
dc.referencesMichel J.-M., Contribution à l’histoire industrielle des polymères en France, A-131 L’application historique: le collodion, s. 12, https://new.societechimiquedefrance.fr/groupes/groupe-histoire-de-la-chimie/contribution-a-lhistoire-industrielle-des-polymeres-en-france-par-jean-marie-michel/ (dostęp: 25 XII 2024).pl
dc.referencesSoie Artificielle de Tubize, „L’Europe financière” 1912, n° 82, s. 1–2, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4785956q (dostęp: 3 I 2025).pl
dc.referencesSoie de Tubize, „L’Illustration économique et financière” 1925, n° 340, s. 1254–1255, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bd6t521810872/f7.item.r=Tubize.zoom (dostęp: 14 XII 2024).pl
dc.referencesTadeusz Żyliński, https://i42.p.lodz.pl/historia/tadeusz-zylinski (dostęp: 7 XII 2024).pl
dc.references„Turysta Polski” 1912, nr 11, dodatek do nr 48 „Świata”, https://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/publication/73712/edition/69529/content (dostęp: 19 XII 2024).pl
dc.referencesWójcicki D., Drugie życie folii celulozowych, „Chemia i Biznes” 2021, https://www.chemiaibiznes.com.pl/artykuly/drugie-zycie-folii-celulozowych (dostęp: 7 I 2025).pl
dc.contributor.authorEmailprzemekfarys@interia.pl
dc.identifier.doi10.18778/1644-857X.24.01.04
dc.relation.volume24


Pliki tej pozycji

Thumbnail

Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach

Pokaż uproszczony rekord

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Poza zaznaczonymi wyjątkami, licencja tej pozycji opisana jest jako https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0