Staropolskie testamenty jako źródło do badań biograficznych. Studium przypadku

Abstract

The authors are interested in Old Polish wills, i.e. those dating from the 16th to 18th centuries. It is beyond dispute that wills belong to a specific group of historical sources. They are usually prepared at the end of life, in the face of expected death, and are undoubtedly documents of par excellence personal nature. To check whether wills from this period contain information that could be considered useful for biographical research, the authors made a detailed analysis of two such documents from the 17th century. These are the wills of the wife of Lublin castellan Krystyna Sienieńska, née Uhrowiecka (ca. 1595 – ca. 1640) and Hieronim Lanckoroński, Chamberlain of Podolia (ca. 1627–1696). They both belonged to the elite of society at that time. Relatively much is known about both of them, which is important because the history of their lives could be compared with the content of their last will. In both wills, the search was primarily made for the personal reflections of their authors and for content that could be used to supplement their biographies. It turned out that both analysed documents contain a lot of information of this type, which confirms the assumption that Old Polish wills are an excellent, if only complementary, source for biographical research.

Przedmiotem zainteresowania autorów są staropolskie testamenty, a więc takie, które pochodzą z XVI–XVIII w. Nie podlega dyskusji fakt, że testamenty należą do specyficznej grupy źródeł historycznych. Sporządzane zazwyczaj u schyłku życia, w obliczu spodziewanej śmierci, są bez wątpienia dokumentami o charakterze par excellence osobistym. Aby sprawdzić, czy testamenty pochodzące z tego okresu zawierają informacje, które można by uznać za przydatne do badań biograficznych, autorzy dokonali szczegółowej analizy dwóch takich dokumentów pochodzących z XVII stulecia. Są to testamenty kasztelanowej lubelskiej Krystyny z Uhrowieckich Sienieńskiej (ok. 1595 – ok. 1640) oraz podkomorzego podolskiego Hieronima Lanckorońskiego (ok. 1627–1696). Oboje należeli do elity ówczesnego społeczeństwa. O obojgu wiadomo też stosunkowo dużo, co jest o tyle istotne, że dzieje ich życia można było skonfrontować z zawartością ich ostatniej woli. W obu testamentach poszukiwano przede wszystkim osobistych wynurzeń ich autorów oraz treści, które mogłyby posłużyć do uzupełnienia ich biografii. Okazało się, że oba analizowane dokumenty zawierają wiele informacji tego rodzaju, co potwierdza założenie, że staropolskie testamenty są znakomitym, aczkolwiek jedynie uzupełniającym, źródłem do badań biograficznych.