Dekonstrukcja mitu historiograficznego. Rzecz o urodzie królowej Elżbiety Rakuszanki
| dc.contributor.author | Tomczak, Robert | |
| dc.date.accessioned | 2025-07-24T08:56:09Z | |
| dc.date.available | 2025-07-24T08:56:09Z | |
| dc.date.issued | 2025-07-23 | |
| dc.identifier.issn | 1644-857X | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/56068 | |
| dc.description.abstract | This article examines the historiographical myth surrounding the appearance of Queen Elisabeth of Austria (1436/1437–1505), traditionally portrayed in Polish historiography as visually unattractive and referred to as the ‘Mother of Kings’. While the latter title is indisputable, the former raises significant source-critical doubts. This text addresses the origins of Elizabeth’s alleged unattractiveness, questioning earlier studies, particularly those after 1972, which perpetuated this narrative without adequate source analysis. Using a critical analysis of historical texts and archaeological discoveries, the article reassesses the evidence supporting the queen’s alleged lack of beauty. | en |
| dc.description.abstract | Niniejszy artykuł analizuje mit historiograficzny związany z wyglądem królowej Elżbiety Austriaczki (1436/1437–1505), tradycyjnie przedstawianej w polskiej historiografii jako nieatrakcyjna wizualnie i określanej mianem „matki królów”. O ile ten drugi tytuł jest niepodważalny, o tyle pierwszy budzi istotne wątpliwości źródłowo-krytyczne. Niniejszy tekst dotyczy źródeł rzekomej nieatrakcyjności Elżbiety, kwestionując wcześniejsze badania, zwłaszcza te po 1972 r., które utrwaliły tę narrację bez odpowiedniej analizy źródłoznawczej. Wykorzystując krytyczną analizę tekstów historycznych i odkryć archeologicznych, niniejszy artykuł ponownie ocenia dowody potwierdzające rzekomy brak urody królowej. | pl |
| dc.language.iso | pl | |
| dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl |
| dc.relation.ispartofseries | Przegląd Nauk Historycznych;1 | pl |
| dc.rights.uri | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 | |
| dc.subject | Elisabeth of Austria | en |
| dc.subject | physical appearance | en |
| dc.subject | historiography | en |
| dc.subject | archeology | en |
| dc.subject | physical antropology | en |
| dc.subject | Elżbieta Rakuszanka | pl |
| dc.subject | uroda | pl |
| dc.subject | historiografia | pl |
| dc.subject | archeologia | pl |
| dc.subject | antropologia fizyczna | pl |
| dc.title | Dekonstrukcja mitu historiograficznego. Rzecz o urodzie królowej Elżbiety Rakuszanki | pl |
| dc.title.alternative | Deconstruction of the Historiographic Myth. On the physical appearance of Queen Elisabeth of Austria | en |
| dc.type | Article | |
| dc.page.number | 9-38 | |
| dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | pl |
| dc.identifier.eissn | 2450-7660 | |
| dc.references | Archiwum i Biblioteka Krakowskiej Kapituły Katedralnej sygn. A.Vis.52 | pl |
| dc.references | Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk, Acta Polonorum sub Sigismundo Augusto, t. I, 1536–1564, sygn. BK 241 | pl |
| dc.references | Aus den Denkwürdigkeiten der Helene Kottannerin. 1439. 1440., Hrsg. S. L. Endlicher, Leipzig 1846. | pl |
| dc.references | Decjusz Jost, De vetustatibus Polonorum liber I, Craccouiae 1521. | pl |
| dc.references | Długosz Jan, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. X, przekł. J. Mrukówna, Warszawa 1981. | pl |
| dc.references | Długosz Jan, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. XI, przekł. J. Mrukówna, Warszawa 1982. | pl |
| dc.references | Długosz Jan, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. XII, przekł. J. Mrukówna, Warszawa 2009. | pl |
| dc.references | Garbacik J., Testament królowej Elżbiety Rakuszanki żony Kazimierza Jagiellończyka (27 VI 1505), [w:] Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70 rocznicę urodzin, red. Z. Kozłowska-Budkowa, Warszawa 1960, s. 309–319. | pl |
| dc.references | Die Geschichte Kaiser Friedrichs III von Aeneas Silvius, t. I, Hrsg. T. Ilgen, Leipzig 1889. | pl |
| dc.references | Joannis Dlugossii Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, lib. X, Warszawa 1985. | pl |
| dc.references | Joannis Dlugossii Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, lib. XI, Warszawa 2000. | pl |
| dc.references | Maciej z Miechowa, Chronica Polonorum, Craccoui[a]e 1521. | pl |
| dc.references | Mowy staropolskie (wybór), oprac. B. Nadolski, Wrocław 2005. | pl |
| dc.references | Roo Gerardus de, Annales oder Historische Chronick der Erczhertzogen zu Oesterreich, Habsburgischen Stammens…, Augsburg 1621. | pl |
| dc.references | Scriptores rerum Polonicarum, t. I, Kraków 1872. | pl |
| dc.references | Badve S. A., Ghate S. D., Badve M. S., Rustagi T., Macchiwala T., Parekh A. N., Shah S. V., Tuberculosis of Spine with Neurological Deficit in Advanced Pregnancy: A Report of Three Cases, „The Spine Journal” 2011, vol. XI, no. 1, s. 9–16. https://doi.org/10.1016/j.spinee.2010.11.003 | pl |
| dc.references | Bayer V., Die historia Friderici III. imperatoris des Enea Silvio de’ Piccolomini. Eine kritische Studie zur Geschichte Kaiser Friedrichs, Prag 1872. | pl |
| dc.references | Biniaś-Szkopek M., Kalokagatia w praktyce na dworze Kazimierza Jagiellończyka – czyli o tym, jak „niecudna” Habsburżanka została matką królów, „Historia Slavorum Occidentis” 2024, R. XIV, nr 1, s. 102–123. https://doi.org/10.15804/hso240106 | pl |
| dc.references | Borkowska U., Dynastia Jagiellonów w Polsce, Warszawa 2012. | pl |
| dc.references | Brown Ch., Van Dyck, Oxford 1982. | pl |
| dc.references | Czwojdrak B., Elżbieta Rakuszanka (ok. 1436/1437–30 sierpnia 1505), [w:] Poczet władczyń Polski, red. B. Czwojdrak, Kraków 2017, s. 237–241. | pl |
| dc.references | Czwojdrak B., Śmierć, pogrzeb i upamiętnienie polskich królowych w późnym średniowieczu, [w:] Śmierć, pogrzeb i upamiętnienie władców w dawnej Polsce, red. H. Rajfura, P. Szwedo, B. Świadek et al., Warszawa 2020, s. 65–76. | pl |
| dc.references | Czyżewski K., Walczak M., Nieznane fragmenty późnogotyckiej struktury architektonicznej z katedry krakowskiej, [w:] Katedra krakowska w średniowieczu. Materiały Sesji Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków, kwiecień 1994, red. J. Daranowska-Łukaszewska, K. Kuczman, Kraków 1996, s. 163–172. | pl |
| dc.references | Duczmal M., Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Poznań 1996. | pl |
| dc.references | Garbacik J., Elżbieta Rakuszanka (1436–1505), [w:] Polski słownik biograficzny, t. VI, Kraków 1948, s. 250–254. | pl |
| dc.references | Garg R. K., Somvanshi D. S., Spinal Tuberculosis: A review, „Journal of Spinal Cord Medicine” 2011, vol. XXXIV, no. 5, s. 440–454. https://doi.org/10.1179/2045772311Y.0000000023 | pl |
| dc.references | Gleń E., Kaczanowski K., Sikora P., Wstępne opracowanie anatomo-antropologiczne czaszki Elżbiety Rakuszanki, [w:] Studia do dziejów Wawelu, red. J. Szablowski, t. IV, Kraków 1978, s. 491–494. | pl |
| dc.references | Gritsai N., Anthony Van Dyck, New York 2019. | pl |
| dc.references | Die Habsburger: ein biographisches Lexikon, Hrsg. B. Hamman, Wien 1988. | pl |
| dc.references | Hye F.-H. von, Der Habsburger-Stammbaum auf Tratzberg/Tirol von 1505/06, Innsbruck 2003. | pl |
| dc.references | Janicki M., Zaginione inskrypcje poetyckie katedry wawelskiej (do końca XVI w.), „Studia Waweliana” 2002–2023, R. XI, nr 12, s. 43–72. | pl |
| dc.references | Kamieński A., Elżbieta Rakuszanka, [w:] Słownik władców polskich, red. J. Dobosz, Poznań 1999, s. 110–111. | pl |
| dc.references | Kowalczyk E., Krzywousty – skaza moralna czy fizyczna, „Kwartalnik Historyczny” 1994, R. CI, nr 1, s. 3–14. | pl |
| dc.references | Kozieł S., Badania archeologiczne w kaplicy Świętokrzyskiej w latach 1972–1973, [w:] Studia do dziejów Wawelu, red. J. Szablowski, t. IV, Kraków 1978, s. 441–459. | pl |
| dc.references | Lujano-Negrete A. Y., Rodríguez-Ruiz M. C., Skinner-Taylor C. M., Bone metabolism and osteoporosis during pregnancy and lactation, „Archives of Osteoporosis” 2022, vol. XXXVI, s. 35–41. https://doi.org/10.1007/s11657-022-01077-x | pl |
| dc.references | McFalls J. A., McFalls M. H., Disease and Fertility (Studies in Population), Orlando 1984. | pl |
| dc.references | Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii, red. A. Kurzawska, I. Sobkowiak-Tabaka, Poznań 2021. | pl |
| dc.references | Molenda M., Splendide Vestitus. O znaczeniu ubiorów na królewskim dworze Jagiellonów w latach 1447–1572, Kraków 2012. | pl |
| dc.references | Możejko B., O okolicznościach narodzin królewskich dzieci w świetle itinerarium Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuskiej, „Studia z Dziejów Średniowiecza” 2020, nr 24, s. 126–158. https://doi.org/10.26881/sds.2020.24.06 | pl |
| dc.references | Mrozowski P., Podobizny jagiellońskie na rodowodach portretowych cesarza Maksymiliana I, [w:] Arx felicitatis. Księga ku czci profesora Andrzeja Rottermunda w sześćdziesiątą rocznicę urodzin od przyjaciół, kolegów i współpracowników, Warszawa 2001, s. 105–111. | pl |
| dc.references | Ojrzyński R., Obraz Polski i Polaków w pismach Eneasza Sylwiusza Piccolominiego (papieża Piusa II), Warszawa 2014. | pl |
| dc.references | Pluta D., Janiszewska E., Bonar M., Alama A., Dobosz T., Muzealnictwo: nowoczesne technologie w służbie historii. Część pierwsza: Kopalne DNA – historia odkryć, perspektywy i problemy, „Opuscula Musealia” 2018, nr 25, s. 93–99. https://doi.org/10.4467/20843852.OM.17.008.9605 | pl |
| dc.references | Povýšil C., Patologické mikroskopické nálezy v kosterních pozůstatcích významných osobností české historie, Pardubice 2024. | pl |
| dc.references | Protokoły biegłych Zakładu Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w Krakowie dot. badań szkieletu ludzkiego z grobu Kazimierza Jagiellończyka i kości z grobu królowej Elżbiety Austriaczki, [w:] Studia do dziejów Wawelu, red. J. Szablowski, t. IV, Kraków 1978, s. 480–488. | pl |
| dc.references | Przeździecki A., O królowej Elżbiecie, żonie Kazimierza Jagiellończyka i rękopisie pod jej imieniem: „O wychowaniu królewskiego dziecka”, „Biblioteka Warszawska” 1852, nr 65, s. 524–550. | pl |
| dc.references | Rhode I., „Die Mutter der Jagellonen”. Elisabeth von Habsburg (1436–1505), [w:] Deutsche Gestalter und Ordner im Osten, Hrsg. K. Lück, Posen–Lepizig 1940, s. 24–34. | pl |
| dc.references | Rombek T., Centrum a peryferia. Wieloproweniencyjność terytorialna dworzan Elżbiety Rakuszanki, [w:] Jagiellonowie i ich świat: centrum a peryferie w systemie władzy Jagiellonów, red. B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski, Kraków 2018, s. 37–51. | pl |
| dc.references | Rombek T., Duchowni na dworze królowej Elżbiety Rakuszanki (1454–1505) i jej córki Elżbiety Jagiellonki (1505–1515), „Rocznik Filozoficzny Ignatianum” 2021, t. XXVII, nr 2, s. 81–109. https://doi.org/10.35765/rfi.2021.2702.5 | pl |
| dc.references | Rombek T., Elżbieta Rakuska wobec otoczenia Kazimierza IV Jagiellończyka (1454–1492), [w:] Średniowieczni władcy i ich otoczenie. Materiały V Kongresu Mediewistów Polskich, red. J. Sperka, K. Kollinger, Rzeszów 2018, s. 311–324. | pl |
| dc.references | Rombek T., Królowa Elżbieta wobec elekcji z lat 1492 i 1501, [w:] Jagiellonowie i ich świat: dynastia królewska w drugiej połowie XV i w XVI wieku, red. B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski, Kraków 2015, s. 295–301. | pl |
| dc.references | Rombek T., Otoczenie królowej Elżbiety Rakuszanki (1454–1505), Katowice 2012 (niepublikowana praca doktorska). | pl |
| dc.references | Rombek T., Rola polityczna królowej Elżbiety Rakuszanki (1454–1505), [w:] Kobiety i władza w czasach dawnych, red. B. Czwojdrak, A. A. Kluczek, Katowice 2015, s. 281–288. | pl |
| dc.references | Rombek T., Rotacje na wybranych urzędach dworu królowej Elżbiety Rakuszanki (1454–1505), „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2014, t. VI(X), s. 304–318. | pl |
| dc.references | Rudzki E., Polskie królowe. Żony Piastów i Jagiellonów, t. I, Warszawa 1985. | pl |
| dc.references | Szafer K., Wizerunek złej i dobrej władczyni w Rocznikach Jana Długosza, [w:] Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy. Prace ofiarowane Profesor Alicji Karłowskiej-Kamzowej, red. A. Gąsiorowski, Poznań 1999, s. 89–94. | pl |
| dc.references | Szafrański W., Szczątki kostne Bolesława Krzywoustego w katedrze płockiej, „Notatki Płockie” 1985, t. XXX, nr 3(124), s. 23–26. | pl |
| dc.references | Szafrański W., Widziałem kości monarchów polskich: badania naukowe zawartości grobu piastowskiego w katedrze płockiej, „Notatki Płockie” 1973, t. XVIII, nr 2(71), s. 23–32. | pl |
| dc.references | Szajnocha K., Matka Jagiellonów. Szkic historyczny, Warszawa 1918. | pl |
| dc.references | Święch Z., Klątwy, mikroby i uczeni. W ciszy otwieranych grobów, Kraków 1988. | pl |
| dc.references | Urban J., Katedra na Wawelu po 1918 r., Kraków 2008. | pl |
| dc.references | Walanus A., Kokowski M., Możliwość wykorzystania radiowęglowej metody datowania w badaniach grobu Mikołaja Kopernika, [w:] Tajemnica grobu Mikołaja Kopernika: dialog ekspertów, red. M. Kokowski, Kraków 2010, s. 157–166. | pl |
| dc.references | Watts N. B., Binkley N., Owens C. D. et al., Bone Mineral Density Changes Associated with Pregnancy, Lactation, and Medical Treatments in Premenopausal Women and Effects Later in Life, „Journal of Women’s Health (Larchmont)” 2021, vol. XXX, no. 10, s. 1416–1430. https://doi.org/10.1089/jwh.2020.8989 | pl |
| dc.references | Wdowiszewski Z., Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005. | pl |
| dc.references | Widacki J., Detektywi na tropach zagadek historii, Kraków 2010. | pl |
| dc.references | Witas H. W., Kopalny DNA źródłem informacji w badaniach archeologicznych, „Archeologia Polski” 2007, nr 1–2, s. 15–33. | pl |
| dc.references | Woodacre E., Queens and Queenship, Leeds 2021. https://doi.org/10.1515/9781641891905 | pl |
| dc.contributor.authorEmail | robert.tomczak@amu.edu.pl | |
| dc.identifier.doi | 10.18778/1644-857X.24.01.01 | |
| dc.relation.volume | 24 |
Pliki tej pozycji
Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach
Poza zaznaczonymi wyjątkami, licencja tej pozycji opisana jest jako https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0