Sztuka instalacji jako ślad procesu artystycznego

Abstract

W artykule skupiam się na rozważeniu sztuki instalacji jako śladu procesu artystycznego. Zagadnienie to wystąpiło wyraźnie w związku z action painting i twórczością Jacksona Pollocka. Krytycy sztuki zwracali uwagę, że w przypadku malarstwa amerykańskiego artysty, wykonanie obrazu przestawało być celem działań. Tym, co prezentowano publicznie był obraz, czyli płaszczyzna pokryta plamami barwnymi. Jednak właściwości tego wytworu sugerowały wyraźnie konieczność uwzględnienia czynności, które doprowadziły do jego powstania, wzięcia pod uwagę stosowanej przez Pollocka techniki malarskiej określanej jako dripping. Później, w latach 50. i 60., tendencja ta znalazła rozwinięcie w happeningach i events. Teoretycy happeningu wskazywali na action painting jako jedno ze źródeł owej twórczości. Możliwość przekształcenia happeningu w instalację i odwrotnie, właściwie od początku była zawarta w koncepcji obu tych zjawisk artystycznych. Również w sztuce performance, „pozostałości” po działaniu artysty często traktowane są jako obiekty, instalacje. W artykule omówię przykłady działań artystów (między innymi Allana Kaprowa, Josepha Beuysa, Marcina Berdyszaka, Juliana H. Raczko i innych), w przypadku których powstałe instalacje są zapisem ich działań, swoistym śladem po nich.

In the article I focus on considering installation art as a trace of the artistic process. This issue appeared clearly in connection with action painting and the work of Jackson Pollock. Art critics pointed out that in the case of the American artist’s paintings, making a painting was no longer the goal of his actions. What was presented to the public was a painting, i.e. a surface covered with color spots. However, the properties of this product clearly suggested the need to take into account the activities that led to its creation, and to take into account the painting technique used by Pollock called dripping. Later, in the 1950s and 1960s, this tendency was developed in happenings and events. Happening theorists pointed to action painting as one of the sources of this creativity. The possibility of transforming a happening into an installation and vice versa was included in the concept of both artistic phenomena from the very beginning. Also in performance art, the „remains” of the artist’s actions are often treated as objects or installations. In the article I will discuss examples of the activities of artists (including Allan Kaprow, Joseph Beuys, Marcin Berdyszak, Julian H. Raczko, and others), for whom the created installations are a record of their activities, a kind of trace of themselves.