Regionalne budownictwo mieszkaniowe w Europie: zmienność i typologia przestrzenna

Abstract

The regional housing in Europe is the subject of this study. The analysis of the changeability and the spatial typology of this construction constitutes the essential purpose of the work. It is possible to identify the regional house with the vernacular construction. According to the notion adopted in architecture, vernacular houses are rooted in history – constituting objects raised mainly at applying traditional materials and styles – by local builders. They are usually rather small buildings based on local building raw materials. They were built in all periods of the history of architecture.In Europe, individual types of regional housing are marked by a peculiar spatial changeability. In particular, this concerns wooden houses, brick houses, as well as stone houses. Traditional wooden houses are represented by framework houses and pale-skeleton houses framework, built from horizontally-arranged coniferous beams which dominate above all in north-eastern Europe and many mountain regions (the Alps, the Pyrenees, the Carpathians, or Ural). Pale-skeleton houses with the wooden skeleton and walls filled up with clay or with brick (half-timbered wall) are spread mainly in Western Europe and in Scandinavia. Brick houses single out Western and Central Europe, while stone houses can be found in Western and Southern Europe.Well-substantiated typology of the traditional country housing, based on the evolution of laying out of houses, was introduced at the work edited by Tokariew. In this work, eight types of houses were distinguished: 1. Central-East European, 2. Southern-European, 3. Western-European, 4. Anglo-Saxon, 5. Alpine, 6. Basque and Jurassic, 7. North-Scandinavian, 8. South-Scandinavian.The changeability of the vernacular housing accompanied by the diversity at the regional (local) scale. An excellent example of the diversity of the interregional housing is the Italian island Sardinia. Based on morphological, structural features, and the thermal regime of houses, four types were distinguished: 1. houses with the courtyard, 2. houses extended in the vertical arrangement, 3. casic houses (rudimentary), 4. secluded houses.

Przedmiotem tego opracowania jest regionalne budownictwo mieszkaniowe w Europie, a podstawowym celem jest analiza jego zmienności i typologii przestrzennej. Budownictwo regionalne można utożsamiać z budownictwem wernakularnym. Zgodnie z pojęciem przyjętym w architekturze domy wernakularne są zakorzenione w historii, stanowiąc obiekty wznoszone głównie przy zastosowaniu tradycyjnych materiałów i stylów, przez miejscowych budowniczych. Zwykle są to nieduże konstrukcje, bazujące na lokalnych surowcach budowlanych. Budowano je we wszystkich okresach historii architektury.Poszczególne typy budownictwa regionalnego cechują się specyficzną zmiennością przestrzenną w Europie. Dotyczy to w szczególności domów drewnianych, a także domów z cegły i domów kamiennych. Tradycyjne domy drewniane są reprezentowane przez domy zrębowe i szkieletowo-słupowe. Domy zrębowe, budowane z poziomo ułożonych belek drzew iglastych, dominują przede wszystkim w północno-wschodniej Europie i wielu regionach górskich (Alpy, Pireneje, Karpaty, Ural). Domy szkieletowo-słupowe z drewnianym szkieletem i ścianami wypełnionymi gliną (szachulec) lub cegłą (mur pruski) są rozpowszechnione głównie w Europie Zachodniej oraz w Skandynawii. Domy z cegieł wyróżniają Europę Zachodnią i Środkową, podczas gdy domy kamienne – Europę Zachodnią i Południową.Dobrze udokumentowana typologia tradycyjnej zabudowy wiejskiej, bazująca na ewolucji rozplanowania poziomego i pionowego domów, została zaprezentowana w pracy pod redakcją Siergieja A. Tokariewa. Wyróżniono w niej osiem typów domów: 1. środkowo-wschodnio-europejski, 2. południowoeuropejski, 3. zachodnioeuropejski, 4. anglosaksoński, 5. alpejski, 6. baskijski i jurajski, 7. północnoskandynawski, 8. południowoskandynawski.Zmienności budownictwa wernakularnego w skali regionalnej towarzyszy jego zróżnicowanie wewnątrzregionalne (lokalne). Dobry przykład takiego zróżnicowania stanowi włoska wyspa Sardynia. Na podstawie cech morfologicznych, konstrukcyjnych i reżimu termicznego zostały tam wyróżnione cztery typy domów: 1. domy z dziedzińcem, 2. domy rozbudowane w układzie wertykalnym, 3. domy podstawowe (rudymentarne), 4. domy odosobnione.