Cyganie jako pierwotny grzech nowoczesności

Abstract

Pod koniec XV w. kronikarze w całej Europie Zachodniej donosili o dziwnych ludziach o brązowej skórze, nieznanym stroju i obcym języku. Ci obcy ludzie udawali chrześcijan i twierdzili, że pochodzą z Egiptu. Wkrótce rozproszyli się po wszystkich krajach Europy. Z najwcześniejszych przekazów wynika, że pierwsze grupy przybyszów wzbudziły dużą sympatię wśród rodzimej ludności. Im jednak było ich więcej, tym bardziej pierwotna ciekawość i życzliwość wobec nomadów blakły. W opisach grup nomadów pochodzących z XV-wiecznych kronik odnajdujemy już znane obrazy i stereotypy. Mówi się tam na przykład, że Cyganów dręczy niepohamowana żądza wędrówki. Reakcja na to w tych częściach Europy, które doświadczyły przejścia od feudalizmu do kapitalizmu, sugeruje, że „wewnętrzny outsider” był ważną częścią konstrukcji ustalonej tożsamości europejskiej. Etyki pracy, moralności własności i cywilizacji nie łączono z nomadami. Z drugiej strony pojawienie się etyki pracy szło w parze z oczernianiem tych nomadów, którzy zdawali się ją odrzucać i tym samym stwarzali zagrożenie dla jej legitymizacji. Ciągłe powtarzanie negatywnych obrazów i podejrzeń wobec członków grup migrantów podsycało niechęć i nienawiść. To z kolei doprowadziło do żądań wprowadzenia bardziej rygorystycznych środków wobec grupy, ale nigdy i nigdzie nie zostały one jasno określone. Ustawodawcy odpowiedzieli na te żądania, legalizując uprzedzenia i przesądy. Prześladowania Cyganów doprowadziły do samospełniającej się przepowiedni. Im bardziej ludzie postrzegali ich jako przestępców, tym większą uwagę poświęcali przypadkom potwierdzającym ich przeświadczenia.

At the end of the 15th century, chroniclers throughout Western Europe reported the arrival of strange brown-skinned people, wearing unfamiliar clothing and speaking a foreign language. These foreigners posed as Christians and claimed to come from Egypt. They soon scattered to all European countries. The earliest records show that the first groups aroused great sympathy among the native population; but the more numerous they became, the more the original curiosity and goodwill towards the nomads faded in the eyes of the settled population. Familiar images and stereotypes are found in the descriptions of nomadic groups in the chronicles dating from as early as the 15th century. Gypsies, for example, are said to be plagued by an uncontrollable wanderlust. The construction of and response to natural vagrancy in those parts of Europe that experienced the transition from feudalism to capitalism suggests that the development of the “internal outsider” was an important part of the construction of a settled European identity. The work ethic, the morality of property, and civilisation were demarcated as different from the nomads. On the other hand, the emergence of the work ethic went hand in hand with the denigration of those nomads, who seemed to reject it and thus posed a threat to its legitimacy. The constant repetition of negative images and suspicions against members of migrant groups fuelled resentment and indelible hatred. This, in turn, led to demands for stricter measures against the group; but those were never and nowhere clearly defined. Legislators responded to these demands by legalising prejudice and superstition. The persecution of the Gypsies led to a self-fulfilling prophecy. The more people perceived the Gypsies as criminals, the more attention they paid to the cases that confirmed their expectations.