Małe miasta w Polsce w systemie dojazdów do pracy
Abstract
In Poland, small towns are important elements in the settlement system, serving as local centres mainly for the surrounding rural areas. In this context, the following questions seem relevant: (1) Does the local functions determine the commuting structure of small towns?; (2) What is the importance of small towns in the national commuting system?; and (3) What factors influence the structure of commuting in small towns? The main objectives of the article were to determine the position of small towns in the national commuting system and their typology in the context of commuting structure. In order to determine the structure of job and residence place in small towns, data on employment-related population flows obtained from the years 2006, 2011, and 2016 was used. Based on the number of people commuting to work, the typology of small towns was decided, distinguishing three main types of relationships: (1) a balanced mix of job and residence places; (2) a preponderance of job places; and (3) a preponderance of residence places. In turn, the use of data from three cross-sections of time made it possible to trace trends in changes in the structure of job and residence places in small towns. In addition, small towns were divided according to their size and rank in the settlement system (distinguishing small county towns). An attempt was also made to identify regional differences and the influence of other urban centres (especially large cities) on the commuting structure of small towns. The study led to the following conclusions: (1) in recent years, there has been an increase in the number of small towns with a preponderance of residence places, as well as a decrease in the number of towns with a preponderance of job places; (2) the specifics of the settlement network in a given region influence the occurrence of regional differences in the commuting structure of small towns; (3) the function of a small town in the commuting system is influenced by its population and rank in the settlement system, contributing to an increase in the importance of the workplace function; and (4) small towns located in the functional urban areas tend to be specialised in terms of the commuting structure. Małe miasta stanowią w Polsce ważne ogniwo w systemie osadniczym, pełniąc funkcje ośrodków lokalnych głównie dla otaczających je obszarów wiejskich. W tym kontekście zasadne wydają się następujące pytania: (1) Czy pełnienie funkcji lokalnych przekłada się na strukturę dojazdów do pracy w małych miastach? (2) Jakie jest znaczenie małych miast w systemie dojazdów do pracy? (3) Jakie czynniki mają wpływ na kształtowanie struktury dojazdów do pracy w małych miastach? Głównymi celami artykułu było określenie pozycji małych miast w krajowym systemie dojazdów do pracy oraz ich typologia w kontekście struktury tych dojazdów. Do określenia struktury miejsc pracy i miejsc zamieszkania w małych miastach wykorzystano dane dotyczące przepływów ludności związanych z zatrudnieniem z lat 2006, 2011 i 2016. Na podstawie liczby osób przyjeżdżających i wyjeżdżających do pracy określono typy małych miast, wyróżniając trzy zasadnicze rodzaje relacji: (1) zrównoważony układ miejsc pracy i miejsc zamieszkania, (2) przewagę miejsc pracy i (3) przewagę miejsc zamieszkania. Użycie danych z trzech przekrojów czasowych umożliwiło z kolei prześledzenie trendów zmian w zakresie struktury miejsc pracy i miejsc zamieszkania w małych miastach. Dodatkowo małe miasta podzielono z uwagi na ich wielkość i rangę w systemie osadniczym (wyróżniając małe miasta powiatowe). Podjęto także próbę identyfikacji różnic regionalnych oraz wpływu innych ośrodków miejskich (zwłaszcza dużych miast) na strukturę dojazdów do pracy w małych miastach. Przeprowadzone badania pozwoliły wysunąć następujące wnioski: (1) w ostatnich latach nastąpił wzrost liczby małych miast pełniących funkcję miejsca zamieszkania i spadek liczby miast o funkcji miejsca pracy, (2) specyfika sieci osadniczej w danym regionie wpływa na występowanie różnic w zakresie struktury dojazdów do pracy w małych miastach, (3) na funkcję małego miasta w systemie dojazdów do pracy ma wpływ jego liczba mieszkańców i ranga w systemie osadniczym, przyczyniając się do wzrostu znaczenia funkcji miejsca pracy, (4) małe miasta położone w miejskich obszarach funkcjonalnych są zwykle wyspecjalizowane w zakresie struktury dojazdów do pracy.
Collections