Kreatorzy nowej kultury kawy w postindustrialnym mieście. Studium socjologiczne

Abstract

Problematyka pracy koncentruje się na wybranych zjawiskach zachodzących w obrębie społecznego świata kawy w związku z pojawieniem się tzw. „trzeciej fali” kawy i związanej z nią nowej kultury kawy. Podstawowe wyznaczniki „trzeciej fali” kawy wiążą się z wprowadzaniem na rynek i konsumpcją kawy „wysokiej jakości” (specialty coffee) o wysokich walorach smakowych i olfaktorycznych, którą przyrządza się przy pomocy metod alternatywnych (m.in. urządzeń takich jak french press, chemex, dripper, aeropress). Istotnym jej elementem jest też rozpowszechnienie wymagających specjalnych umiejętności technik zdobienia kaw mlecznych (tzw. latte art). Interesuje mnie ten „fragment” społecznego świata kawy, w którym odbywa się kreowanie, przygotowanie i sprzedaż produktu oraz propagowanie kultury kawy. Głównym celem pracy jest rekonstrukcja wybranych elementów społecznego „teatru kawy”, ze szczególnym uwzględnieniem roli, jaką odgrywa w nim kategoria aktorów, którą określam mianem kreatorów nowej kultury kawy. Są nimi przede wszystkim bariści i baristki, ale także przedstawiciele innych grup zawodowych związanych z sektorem usług kawiarnianych. Miejscem ich pracy pozostaje przestrzeń kawiarni, ulokowana w szerszej przestrzeni współczesnego, postindustrialnego miasta (tutaj Łodzi), dlatego w dysertacji szerzej odnoszę się także do tych zagadnień. Wiodącą dla rozprawy koncepcją jest perspektywa dramaturgizmu społecznego. Za Ervingiem Goffmanem przyjmuję, że kawiarnia jest sceną, przestrzenią, w obrębie której odbywa się spektakl związany z przygotowaniem i konsumpcją kawy. Na przykładzie teatru kawy staram się pokazać, jak ludzie i przestrzeń, w której przebywają – oddziałują na siebie i wchodzą w interakcję z artefaktami – maszynami, uchwycić specyfikę ważnego dla współczesnego konsumenta teatru branżowego, profesjonalnego, przygotowanego z ogromną pieczołowitością i dbałością o wszelkie detale sceniczne.