Być po stronie wykluczonych – Izabela Filipiak (Izabela Morska)

Abstract

Izabela Filipiak, as a one of the first authors in free Poland, undertook a creation of a narrative of the other, and took the perspective of the excluded. In a famous novel from 1995 entitled “Absolute amnesia”, which hangs over on the motive of maturation, she narrated about the peace of history of the PRL (Polish National Republic), which relates to the events in the coastal area of Gdańsk in 1970, seen with eyes of a young girl, who considered the reality of those times on her own. Surely Izabela Filipiak can be regarded as a representative of the nowadays fashionable and readily practiced herstory. She developed further this trend in her writings consequently, at the level of the methadiscourse in her textbook-essay: “Creative writing for the young girls” and also in a discourse devoted to Maria Komornicka, entitled: “Areas of difference”. A monograph, as formulated in a review by Krystyna Kłosinska, is a place from which the cultural mechanisms of the exclusion can be seen. Izabela Filipiak shows a rebellious attitude toward a discourse which implements a symbolic violence, based on awarding a right to a majority, only because it is a majority. She takes a part of the excluded both with her writings and her own biography (she was 1998 the first known person in a polish public life, who decided for coming out and publicly disclosed her lesbian sexual orientation). She had been also a president of the antidiscrimination Foundation of Writers for the peace, which declared “initiation and support of the creative activities of people belonging to minority groups”. In this sense Izabela Filipiak can be out of doubt regarded as defiant and a person who attempt to deconstruct the present system of standards, as far as such issues are concerned as a gender and sexuality. She is a feminist, an essential personage for the polish gender studies. Izabela Filipiak represents the writer (innovator and apocrypha author), the publicist and the scientist. With her creation, she contributed to the development to the polish queer studies. For her opposition to the exclusion of the other she paid a high price and had decided to leave temporarily the country and to live as emigrant.

Izabela Filipiak, jako jedna z pierwszych twórczyń w wolnej Polsce, podjęła się konstruowania narracji Innego, przyjęła w swojej twórczości perspektywę wykluczonych. W głośnej powieści z 1995 roku pt. „Absolutna amnezja”, osnutej na motywie dojrzewania, opowiedziała fragment historii PRL-u (wydarzenia na Wybrzeżu z roku 1970) widzianej oczyma dziewczynki/dorastającej dziewczyny, na swój sposób kontestującej rzeczywistość tamtego czasu. Śmiało można uznać I. Filipiak za reprezentantkę tak modnej dziś i chętnie uprawianej herstorii. Ten trend pisarka będzie rozwijała w swojej twórczości konsekwentnie, na poziomie metadyskursu poprzez podręcznik-esej „Twórcze pisanie dla młodych panień”, aż po rozprawę poświęconą Marii Komornickiej, zatytułowaną „Obszary odmienności”. Monografia stanowi – jak to ujęła w recenzji Krystyna Kłosińska – „miejsce, z którego można zobaczyć kulturowe mechanizmy wykluczeń”. I. Filipiak wykazuje się postawą niepokorną względem dyskursu stosującego przemoc symboliczną, opartego na przyznawaniu racji większości tylko z racji tego, że jest większością. Opowiada się zarówno swoją twórczością, jak i biografią po stronie wykluczonych (w 1998 roku była pierwszą znaną osobą w polskim życiu publicznym, która zdecydowała się na „coming out”, publicznie mówiąc o swojej lesbijskiej orientacji psychoseksualnej; była też prezeską antydyskryminacyjnej Fundacji Pisarze dla Pokoju, deklarującej „inicjowanie i wspieranie twórczej działalności osób należących do grup mniejszościowych”). W tym sensie niewątpliwie można uznać Izabelę Filipiak za niepokorną – dekonstruującą dotychczasowy system norm, w tym w dużej mierze w odniesieniu do zagadnienia ludzkiej płciowości i seksualności; jest ona feministką, jedną z istotnych postaci dla polskich „gender studies”. I. Filipiak jest zarówno pisarką (nowatorką, apokryfistką), publicystką, jak i naukowczynią. Swoją twórczością przyczyniła się do rozwoju polskich „queer studies”. Za niezgodę na społeczne wykluczanie Innego płaciła wysoką cenę, okresowo decydując się na wyjazd z kraju i status emigrantki.