„Do czego dążymy?” Niemieckie i polskie akademiczki i ich strategie walki o uznanie w epoce dwudziestolecia międzywojennego. Nowy porządek płci w nauce dzięki ruchowi społecznemu?

Abstract

Artykuł przedstawia powstanie i rozwój oraz wybrane pola działalności i organizacji badaczek. Skupione w nich kobiety z wyższym wykształceniem zaangażowane były politycznie na rzecz integracji i uwidaczniania w strukturach i gremiach akademickich kobiet uprawiających naukę. Ramy czasowe artykułu wyznacza epoka między dwoma wojnami – w II Rzeczpospolitej (do 1939 roku) i Republice Weimarskiej (do 1933 roku). Protagonistki tekstu działające w historycznych transnarodowych sieciach samopomocowych oraz w międzynarodowej organizacji International Federation of University Women, a także w filiach narodowych: Deutscher Akademikerinnenbund oraz w Polskim Stowarzyszeniu Kobiet z Wyższym Wykształceniem, stworzyły całą gamę strategii (samo)pomocowych dla kobiet zajmujących się nauką. Strategie te służyły instytucjonalizacji oraz większemu uwidocznieniu roli kobiet zajmujących się „produkowaniem” i fachowym propagowaniem wiedzy. Głównym zagadnieniem analizowanym w niniejszym tekście jest: czy oraz jakimi sposobami w niemieckim i polskim kontekście aktywizm i ruch kobiecy zdołały zapoczątkować zmiany w starym porządku płci w nauce i jej instytucjach.

The article presents the origin, development and selected activities of the organizations of academic women. The women who belonged to these organizations had higher education and were involved politically in favor of integration and greater visibility in the structures and bodies of women engaged in academic science. Timing and context covers the era between the two wars, in the Second Polish Republic (until 1939) and the Weimar Republic (until 1933). Protagonists of the text are operating in historical and transnational networks of mutual aid and international umbrella organization of International Federation of University Women as well as national branches: Deutscher Akademikerinnenbund and the Polskie Stowarzyszenie Kobiet z Wyższym Wykształceniem created both programmatically and institutionally whole range of strategies of (self) aid for academic women. These strategies served both institutionalization, staging, and greater visibility of the categories of women involved in the production of knowledge and its professional promotion. Whether and in what ways in German and Polish context of activism and the women’s movement managed to initiate a change in the old order of gender in the academy – This is the central question of this text.