Niepełnosprawność w historii sztuki oraz anty-ableizm sztuki współczesnej

Abstract

Temat choroby i niepełnosprawności jest podejmowany przez artystów od dawna, zależnie od epoki był on jednak przedstawiany na różne sposoby. Ruchy społeczne XX w., mające na celu emancypację inności, rzuciły nowe światło na postrzeganie ludzkiego ciała oraz jego możliwości sprawczych. Obecnie artysta jest bardziej komentatorem rzeczywistości niż jej biernym obserwatorem, a niepełnosprawność stanowi jeden z ważniejszych tematów sztuki. Wykluczenie, które dawniej obejmowało ludzi niepełnosprawnych, dzisiaj zdaje się przemijać, jednakże problem ableizmu nadal istnieje, a artyści współcześni odwołują się do niego w swojej twórczości, starając się mierzyć z krzywdzącymi stereotypami. Celem niniejszego artykułu jest próba spojrzenia na niepełnosprawność oczyma artystów, odnalezienie jej przedstawień w dziełach sztuki oraz prześledzenie, jak zmieniało się postrzeganie ciała niepełnosprawnego na podstawie estetyki oraz kanonu danej epoki – od idealnego ciała antyku po społeczne zaangażowanie sztuki współczesnej.

The subject of illness and disability has been explored by artists for a long time. Depending on the era, it was presented in different ways. Twentieth-century social movements, interested in emancipating otherness, shed new light on the perception of the human body and its causative capabilities. Currently, the artist is more a commentator of reality than its passive observer and disability is one of the most important subjects of art. The exclusion, which used to involve disabled people, seems to be passing nowadays, however the problem of ableism still exists. Contemporary artists refer to it in their works trying to face harmful stereotypes. The purpose of this article is to look at disability through the eyes of artists, to find its representations in works of art and to trace how the perception of the disabled body has changed, based on the aesthetics and canon of a given age – from the perfect body of antique to the social involvement of contemporary art.