Wcielić się nie znaczy zrozumieć. Krytyczna refleksja o symulacjach niepełnosprawności

Abstract

Autorka poddaje krytycznej refleksji tzw. ćwiczenia symulacyjne, powszechnie stosowane w trakcie szkoleń dotyczących świadomości niepełnosprawności, prowadzonych w różnych grupach wiekowych: dla uczniów szkół podstawowych, liceów, pracowników urzędów, instytucji kultury itp. Powszechnie uważa się, że „wcielenie się” w osobę z niepełnosprawnością może mieć pozytywny wpływ na postawy wobec osób niepełnosprawnych. Z drugiej strony niektórzy aktywiści i badacze zwracają uwagę, że praktyki symulacyjne mogą wzmacniać uprzedzenia i negatywne stereotypy, ukazując niepełnosprawność jako doświadczenie indywidualne i osobistą tragedię. Stoi to w sprzeczności z założeniami społecznego modelu niepełnosprawności. Stosując perspektywę autoetnograficzną, autorka, bazując m.in. na własnych doświadczeniach trenerskich, analizuje praktyki prowadzenia tego typu szkoleń opartych na symulacjach niepełnosprawności. Celem analizy jest nie tylko krytyczne spojrzenie na to, co staje się powszechną metodą uczenia o niepełnosprawności, lecz także poszukiwanie alternatywnych propozycji, promujących społeczne zrozumienie osób z niepełnosprawnością.

This paper gives critical consideration to the so-called disability simulations, a widespread practice during disability awareness trainings, conducted in different age groups: for students of primary schools, high schools, administrative staff, cultural institutions, etc. It is commonly believed that „embodiment” into a person with disabilities can have a positive impact on attitudes towards people with disabilities. On the other hand, some activists and researchers claim that such disability simulations can reinforce prejudices and negative stereotypes, portraying disability as an individual experience and personal tragedy. This stands against the notion of the social model of disability. Using an autoethnographic perspective, the author, basing herself, among other things, on her own experience as a trainer, analyses the practice of disability simulations trainings. The aim of the analysis is not only to take a critical look at what is becoming a common method of teaching about disability, but also to look for alternatives that promote social understanding of disability.