Z badań nad układami przestrzennymi wsi józefińskich na obszarze dawnej Galicji

Cepil, Monika

dc.contributor.author	Cepil, Monika
dc.contributor.editor	Musiaka, Łukasz
dc.date.accessioned	2021-09-22T13:33:40Z
dc.date.available	2021-09-22T13:33:40Z
dc.date.issued	2020
dc.identifier.citation	Cepil M., Z badań nad układami przestrzennymi wsi józefińskich na obszarze dawnej Galicji, [w:] Przestrzenny wymiar badań dziedzictwa kulturowego, Ł. Musiaka (red.), „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej” 2020, t. 9-10, WUŁ, https://doi.org/10.18778/8220-630-2.09	pl_PL
dc.identifier.isbn	978-83-8220-630-2
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11089/39134
dc.description.abstract	The main aim of the chapter is to analyze the preserved forms of the Josephine villages in the area of former Galicia. After a short introduction concerning legal aspects of delimitation of new villages, the newly created forms of settlements were interpreted. The analyses covered the following forms: street-type villages (including streetplane) and multi-way (including concentric-radian, checkered lattice and cross-radian) villages. The next part of the chapter depicts the remains of former rural settlements of the Josephine villages against the background of the contemporary settlement network. The comparative analysis covers the processes of changes in small rural settlements on Polish and Ukrainian territory. Cartographic materials and source documents obtained during queries at the National Archive in Krakow, the State Archive in Przemyśl and the Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv were used in the realization of the assumed research problem. The main source materials used in the chapter are: plans of the Josephine villages from the end of the 18th century, the Josephine Metric, the Franciscan Metric and the Galician Cadastre. In depicting the current state of preservation of the small rural settlements, publicly available topographic maps, aerial photographs and field inventory were used.	pl_PL
dc.language.iso	pl	pl_PL
dc.publisher	Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego	pl_PL
dc.relation.ispartof	Przestrzenny wymiar badań dziedzictwa kulturowego;
dc.rights	Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/	*
dc.subject	Josephine colonization	pl_PL
dc.subject	spatial arrangements	pl_PL
dc.subject	village	pl_PL
dc.subject	small rural settlement	pl_PL
dc.subject	Galicia	pl_PL
dc.subject	historical geography	pl_PL
dc.title	Z badań nad układami przestrzennymi wsi józefińskich na obszarze dawnej Galicji	pl_PL
dc.type	Book chapter	pl_PL
dc.page.number	183-203	pl_PL
dc.contributor.authorAffiliation	Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Politycznej, Historycznej i Studiów Regionalnych	pl_PL
dc.identifier.eisbn	978-83-8220-631-9
dc.references	Augustyn M., 2000, Zarys dziejów wsi Bandrów, ,,Bieszczad”, 7: 73–131, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział Bieszczadzki, Ustrzyki Dolne.	pl_PL
dc.references	Augustyn M., 2002, Zarys dziejów wsi Stebnik i kolonii Steinfels, ,,Bieszczad”, 9: 95–168, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział Bieszczadzki, Ustrzyki Dolne.	pl_PL
dc.references	Augustyn M., 2004, Zarys dziejów wsi Berehy Dolne i kolonii Siegenthal, ,,Bieszczad”, 11: 9–11, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział Bieszczadzki, Ustrzyki Dolne.	pl_PL
dc.references	Bachmann P., 1934, Mennoniten in Kleinpolen: 1784–1934: Gedenkbuch zur Erinnerung an die Einwanderung der Mennoniten nach Kleinpolen (Galizien) vor 150 Jahren, Lemberg.	pl_PL
dc.references	Beiersdorf Z., Krasnowski B., 1985, Stary Sącz – zarys historii rozwoju przestrzennego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.	pl_PL
dc.references	Burszta J., 1958, Od osady słowiańskiej do wsi współczesnej. O tworzeniu się krajobrazu osadniczego ziem polskich i rozplanowaniu wsi, Wrocław.	pl_PL
dc.references	Cepil M., 2020, Kolonizacja józefińska na obszarze dawnej Galicji w świetle uwarunkowań prawno-osadniczych, ,,Piotrkowskie Zeszyty Historyczne”, 21 (1): 27–44.	pl_PL
dc.references	Chilczuk M., 1970, Osadnictwo wiejskie Polski (Formy i układy przestrzenne), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Chilczuk M., 1975, Osadnictwo wiejskie. Metody badań koncentracji zabudowy i kształtów wsi, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Drexler I., 1921, Odbudowanie wsi i miast na ziemi naszej, Zakład Ossolińskich, Lwów–Warszawa–Kraków.	pl_PL
dc.references	Falniowska-Gradowska A., Leśniak F., 2009, Struktura własności ziemskiej i użytkowania gruntów w Galicji w cyrkułach rzeszowskim, sanockim i tarnowskim w świetle katastru józefińskiego (1785–1787), Europejskie Centrum Edukacyjne, Toruń.	pl_PL
dc.references	Golachowski S., Kostrubiec B., Zagożdżon A., 1974, Metody badań geograficzno-osadniczych, Warszawa: 8–15.	pl_PL
dc.references	Grabski M., 1999, Osadnictwo niemieckie na Sądecczyźnie w XVIII wieku, ,,Płaj”, 19: 23–32.	pl_PL
dc.references	Hrehorowicz-Gaber H., Węcławowicz-Bilska E., Wójcikowski W., 2019, Karpackie miasta, miasteczka i wsie, Kraków.	pl_PL
dc.references	Iwańska D., 2006, O osadnikach józefińskich i na Sądecczyźnie i ich kulturze – w aspekcie budowy sektora kolonistów niemieckich w Sądeckim Parku Etnograficznym, ,,Zeszyty Sądecko-Spiskie”, 1: 69–72, Nowy Sącz.	pl_PL
dc.references	Kiryk F., 2014, Podegrodzie i gmina Podegrodzka. Zarys dziejów, Wydawnictwo Antykwa, Wydanie I, Kraków.	pl_PL
dc.references	Гайиц Г.К., 1996, Закладення поселень періоду йосифінської колонізації в Галичині та особливий приклад кьонїсау, [w:] Німeцькі Колонії в Галичині. Історія– Арітектура–Культура ( Deutsche Siedlungen in Ostgalizien. Geschichte–Architektur–Kultur), Lwów: 80–124.	pl_PL
dc.references	Lepucki H., 1938, Działalność kolonizacyjna Marii Teresy i Józefa II w Galicji 1772– 1790, Lwów.	pl_PL
dc.references	Marecki J., 2010, Osadnictwo niemieckie na ziemi sądeckiej pod koniec XVIII wieku w świetle metryki józefińskiej, Materiały z Sympozjum: Wielokulturowość na Sądecczyźnie, 25–27 listopada 2010 r., Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu: 49–66.	pl_PL
dc.references	Олешко О.П., 1996, Відновлення архітектурно-планувальних структур Німецькиx Колоній в Галичиніб, [w:] Німeцькі Колонії в Галичині. Історія–Арітектура– Культура (Deutsche Siedlungen in Ostgalizien. Geschichte–Architektur–Kultur), Lwów: 411–417.	pl_PL
dc.references	Олешко О.П., Гайиц Г.К., 2016, Формування Мережі Та Основні Типии Планувальниx Структур Німецькиx Колоній у Галичині Кінця ХVIII – Початку ХХ СТ., ,,Международное Периодическое Научное Издание. Научньіе Трудьі Sworld”, 1/42: 4–13.	pl_PL
dc.references	Пегришин Г., Oлeшко O., 1996, Містобудівeьно – Архітeктурний аналз німeцьких колоній в Галичині, [w:] Німeцькі Колонії в Галичині. Історія–Арітектура– Культура ( Deutsche Siedlungen in Ostgalizien. Geschichte-Architektur-Kultur), Lwów: 307–333.	pl_PL
dc.references	Nowak F.D., 2013, Hier ruht in Gott. Cmentarze osadników józefińskich na Lubaczowszczyźnie, [w:] Solarz O. (red.), Brusno (nie)istnienie w kamieniu, Stowarzyszenie Magurycz, Nowica: 155–182.	pl_PL
dc.references	Plan odnowy miejscowości Gaboń na lata 2009–2020, 2009, Gaboń – Stary Sącz.	pl_PL
dc.references	Schneider L., 1939, Das Kolonisationswerk Josefs II in Galizien, Poznań.	pl_PL
dc.references	Schuster M., 1998, Königsau – eine josefinische Siedlung, ,,Zeitweiser der Galiziendeutschen”: 73–85.	pl_PL
dc.references	Słownik Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Sulimierski F., Walewski W. (red.), 1880–1914, t. I–XV, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Styś W.I., 1932, Metryki gruntowe józefińskie i franciszkańskie jako źródło do historii gospodarczej Galicji, ,,Rocznik z Dziejów Społecznych i Gospodarczych”.	pl_PL
dc.references	Szulc H., 1976, O typologiach morfologicznych osiedli wiejskich w Polsce, ,,Przegląd Geograficzny”, 48 (4).	pl_PL
dc.references	Szulc H., 1995, Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Wrocław.	pl_PL
dc.references	Szulc H., 2003, Geografia historyczna osadnictwa wiejskiego w Polsce – kierunki i metody badań oraz perspektywy na przyszłość, „Przegląd Geograficzny”, 75 (3): 335–349.	pl_PL
dc.references	Tkocz J., 1998, Organizacja przestrzenna wsi w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.	pl_PL
dc.references	Tokarz W., 1909, Galicya w początkach ery józefińskiej w świetle ankiety urzędowej z roku 1783, Kraków.	pl_PL
dc.references	Wolski J., 2000, Austriacki kataster podatku gruntowego na ziemiach polskich oraz jego wykorzystanie w pracach urządzeniowych i badaniach naukowych, ,,Polski Przegląd Kartograficzny”, 32 (3): 199–212.	pl_PL
dc.references	Zaborski B., 1926, O kształtach wsi w Polsce i ich rozmieszczeniu, ,,Prace Komisji Etnograficznej Polskiej Akademii Nauk”, 1, Kraków.	pl_PL
dc.references	Archiwum Narodowe w Krakowie, Varia 2 – zbiór akt i materiałów różnej proweniencji, Domena Stary Sącz – wieś Gaboń. Wykazy właścicieli nieruchomości (osadnicy niemieccy) i ich zobowiązań, sygn. 22.	pl_PL
dc.references	Archiwum Narodowe w Krakowie, Teki Schneidra, Geometrischer Plan des neuanzulegenden Dorfs Weissenberg bey dem Meyerhof Kamienobrod in der k.k. Cameral – Herschaft Grodek, sygn. 2637.	pl_PL
dc.references	Archiwum Narodowe w Krakowie, Kataster Galicyjski, Dorf Gaboń sammt Colonie Gaboń in Galizien Sandecer Kreis, sygn. 2270.	pl_PL
dc.references	Archiwum Narodowe w Krakowie, Kataster Galicyjski, Stadlo [Stadła] in Galizien Sandecer Kreis Bezirk Alt Sandec Caale, sygn. 2673.	pl_PL
dc.references	Archiwum Narodowe w Krakowie, Kataster Galicyjski, Stadło w Galicyi Powiat podatkowy Stary Sącz, 1904, sygn. 2674.	pl_PL
dc.references	Archiwum Narodowe w Krakowie, Kataster Galicyjski, Swiniarsko mit den Ortschaften Hutweide u Malawies in Galizien Sandecer Kreis Bezirk Alt Sandec Caale, 1847, sygn. 2706.	pl_PL
dc.references	Archiwum Państwowe w Przemyślu, Archiwum Geodezyjne, Stebnik sammt Colonie Steinfels in Galizien, sygn. 1592M.	pl_PL
dc.references	Biblioteka Narodowa w Warszawie, Plan des in der Kameral Herrschaft Szczerzec angelegten deutschen Ansiedlungs – Dorfes Dorn Feld: nebst Grundriss, Aufriss und Profil eines Hauses und Scheuer, wie auch der Ansicht eines Brunne / Quirsfeld, ok. 1786, sygn. ZZK 2036.	pl_PL
dc.references	Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Kataster Galicyjski, sygn. 8/1037, 8/1196, 10/583.	pl_PL
dc.references	Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Metryka Franciszkańska, sygn. XII-29, XII-129, XIV-144.	pl_PL
dc.references	Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Metryka Józefińska, sygn. IV-11, XII-130, XII-66, XIV-211.	pl_PL
dc.references	http://retrorivne.com.ua/jak-nimci-pentagon-na-lvivshhini-zbuduvali/ (dostęp: 18.11.2020).	pl_PL
dc.references	https://forgottengalicia.com/konigsau-galicias-pentagon-shaped-german-colony/ (dostęp: 3.08.2019).	pl_PL
dc.references	https://medenycka-gromada.gov.ua (dostęp: 18.11.2020).	pl_PL
dc.references	https://www.google.com/maps/ (dostęp: 4.11.2019).	pl_PL
dc.references	Mapa Franciszkańska (Franziszeische Landesaufnahme) – Militäraufnahme von Galizien und der Bukovina, 1:28 800, 1806–1869 dla Galicji: 1861–1864, https://mapire.eu/en/map/europe-18century-firstsurvey/?layers= (dostęp: 30.03.2020).	pl_PL
dc.contributor.authorEmail	e-mail: monika_cepil@wp.pl	pl_PL
dc.identifier.doi	10.18778/8220-630-2.09