Koncepcja miasta idealnego w dobie ery industrialnej - na przykładzie osiedla przemysłowego New Lanark

Abstract

Rozwijający się w Wielkiej Brytanii socjalizm utopijny odegrał ogromną rolę w uświadomieniu istniejących napięć społecznych. Zwracał uwagę na przyczyny nasilających się strajków i konsolidował ludzi wokół powyższych problemów. Owen swoje projekty rozwijał w kraju o najbardziej rozwiniętej produkcji kapitalistycznej i pod wrażeniem zrodzonych przez nią przeciwieństw. Dążył do zniesienia różnic klasowych i stworzenia idealnego społeczeństwa w idealnym otoczeniu. W efekcie powstała społeczno-urbanistyczna utopia, zakładająca całościową, pożądaną wizję organizacji życia lokalnej społeczności. Oprócz Owena wielu innych reprezentantów socjalizmu utopijnego snuło wizje idealnych ustrojów społecznych, wplatając w nie nowatorskie rozwiązania architektoniczne i przestrzenne. Niestety, mimo wielu ambitnych projektów, jedynie nieliczne udało się zrealizować w całości. Większość uległa znacznej modyfikacji, bądź na zawsze pozostała w sferze zamysłów swych twórców. Niemniej jednak te, które doczekały się realizacji, na ogół trwale wpisały się w otaczający krajobraz, stanowiąc obecnie kulturową spuściznę minionych pokoleń i świadectwo dążeń człowieka do idealnego porządku świata. New Lanark nieprzerwanie słynie z eksperymentu Owena, który stworzył w niej modelową społeczność przemysłową i cieszy się żywym zainteresowaniem w kraju i zagranicą.