Rozwój historyczny podłódzkich miast-ogrodów na przykładzie Miasta-Lasu Kolumny
Streszczenie
Rodowód miast-ogrodów okolic Łodzi, zwanych często miastami-
-lasami, wywodzi się z XIX-wiecznej koncepcji garden-city brytyjskiego
planisty Ebenezera Howarda. Powstała ona w czasach postępującej
industrializacji, która przyciągając ludność do miast, doprowadziła
do ich przeludnienia oraz znaczących problemów związanych
z mieszkalnictwem, warunkami bytowymi, sanitarnymi, epidemiami. Idealne miasto-ogród miało stanowić samodzielną, niezależną jednostkę
założoną na planie koła, na terenach zielonych. Rozplanowane w formie układu współśrodkowych okręgów, z szerokimi promieniście
odchodzącymi alejami, z najważniejszymi obiektami użyteczności
publicznej w części centralnej oraz oddzielnie położoną dzielnicą przemysłową,
miało być zamieszkane przez ograniczoną liczbę mieszkańców
(ok. 32 tys.). Obszary zewnętrzne miasta przeznaczono na strefę
rolniczą, resztę pod zabudowę mieszkaniową i obiekty towarzyszące,
wtopione w ogrody, parki i zieleń rekreacyjną. W Polsce koncepcją miast-ogrodów zainteresowano się w pierwszej
dekadzie XX w. Od 1913 r. powstawały już pierwsze projekty miast-
-ogrodów m.in. w okolicach Warszawy, Wrocławia, Katowic, Częstochowy. Do Łodzi idea Howarda dotarła w okresie międzywojennym wraz ze
wzrostem zainteresowania strefą podmiejską, z przeznaczeniem na
cele rekreacyjno-wypoczynkowe. W tym okresie powstało tu kilka
miast-ogrodów. Z uwagi na ich lokalizację, na obszarach zalesionych,
często nazywano je miastami-lasami. Zaliczamy do nich m.in. Miasto-
Las Kolumnę, Tuszyn-Las, Miasto-Ogród Sokolniki oraz Łagiewniki. Jednak realizacja koncepcji miast-ogrodów w okolicach Łodzi w znacznym
stopniu odbiegała od wizji Howarda. Tu często, miejsce ambitnych,
humanitarnych planów angielskiego planisty zastąpiły dążenia do
stworzenia luksusowych i dochodowych letnisk podmiejskich. Z precyzyjnie
sformułowanych założeń określających idealne miasto-ogród,
podczas realizacji projektów podłódzkich miast-lasów przeszczepiano
jedynie kilka, m.in. lokalizację osiedli w zdrowym i przyjaznym otoczeniu
oraz wybrane rozwiązania planistyczne (głównie plac centralny
z promieniście odchodzącymi od niego ulicami), czego przykładem jest
Miasto-Las Kolumna. Należy zatem podkreślić, iż miasta-ogrody
okolic Łodzi były jedynie modyfikacją wizji Howarda. Jednak mimo
ewolucji, jaką idea miast-ogrodów przeszła na naszym gruncie, jej efekty trwale zapisały się w krajobrazie kulturowym podłódzkich
miast-lasów, a ochrona i odnowa ich materialnego dziedzictwa
powinna być współcześnie sprawą wiodącą.
Collections
Z tą pozycją powiązane są następujące pliki licencyjne: