Fremdsprachenlernen zwischen Metakognitionen und Emotionen

Abstract

Metakognition wird häufig als „Kognition über Kognition“ bezeichnet. Dieser Beitrag thematisiert die Rolle von metakognitiven Prozessen beim Lernen und beim Gebrauch von Fremdsprachen. Im Zentrum des Forschungsinteresses stehen Auffassungen der Lernenden hinsichtlich der Spezifik des Fremdsprachenlernens sowie die Emotionen, die die Lern- und Kommunikationsprozesse begleiten. Nach dem theoretischen Teil, in dem ausgewählte Aspekte der Lernerauffassungen und deren Erforschung überblicksweise präsentiert werden, wird eine qualitative Untersuchung dargestellt, die unter polnischen Germanistikstudierenden durchgeführt wurde. Die schriftlich fixierten Erfahrungen der Studierenden (vor allem in Bezug auf die Sprechfertigkeit) geben zahlreiche Einblicke in deren Auffassungsstruktur und die auftretenden Emotionen. Schlussfolgernd wird für eine unterrichtlich gesteuerte Initiierung von metakognitiven Prozessen plädiert.

Metacognition is often defined as „cognition about cognition“. The article focuses on the role of metacognitive processes in learning and using foreign languages. In the centre of attention are learners’ beliefs about language learning and beliefs about self as language learner. After a presentation of theoretical background and methodological issues in the investigation of learner beliefs, we present the structure of beliefs about speaking and emotions accompanying this skill. The qualitative data were collecting from students of German Studies in Poland. The students evaluate their successes and failures, changes in the beliefs, and emotional reactions. In our view learners need to be provided opportunities for reflective activities about their learning and emotions during second language acquisition.

Metakognicja jest często definiowana jako „kognicja o kognicji“. Celem artykułu jest pokazanie, jaką rolę odgrywają procesy metakognitywne w uczeniu się języków obcych i posługiwaniu nimi. W centrum zainteresowań znajdują się subiektywne poglądy uczących się na temat ich dotychczasowych doświadczeń w nauce języka oraz emocje wynikające z tych doświadczeń. W części teoretycznej przedstawiono podstawy terminologiczne oraz wybrane aspekty stanu badań nad rolą poglądów w nauce języków obcych. Część empiryczna zawiera wyniki badania jakościowego przeprowadzonego wśród polskich studentów germanistyki. Ich doświadczenia związane z nauką języka niemieckiego, szczególnie w odniesieniu do sprawności mówienia, pokazują subiektywną ocenę własnej kompetencji, sukcesy i porażki, towarzyszące im emocje, ewolucję poglądów o uczeniu się języków, a przede wszystkim potwierdzają potrzebę inicjowania i wspierania procesów metakognitywnych.