Model homo oeconomicus. Geneza, ewolucja, wpływ na rzeczywistość gospodarczą

Abstract

W monografii zaprezentowano genezę i ewolucję modelu homo oeconomicus będącego jedną z najbardziej znanych koncepcji stworzonych w okresie blisko trzech stuleci rozwoju nauk ekonomicznych. Przeprowadzone studia pozwalają wskazać trzy główne etapy rozwoju tego modelu, czyli ujęcia: Millowskie, marginalistyczne i bazujące na teorii racjonalnego wyboru. Obecny status modelu homo oeconomicus w teorii ekonomii jest konsekwencją ścierania się dwu przeciwstawnych tendencji: imperializmu ekonomii, postrzeganego przez część ekonomistów jako świadectwo sukcesu tego modelu oraz rozwoju ekonomii behawioralnej, która dostarczyła materiału empirycznego, stawiającego pod znakiem zapytania aksjomaty i założenia teorii racjonalnego wyboru. Zważywszy na te tendencje, a zarazem na fundamentalną rolę odgrywaną przez model homo oeconomicus w ekonomii głównego nurtu, charakteryzując obecną kondycję ekonomii, można mówić o pewnego rodzaju rozdarciu, napięciu czy wręcz „rozdwojeniu jaźni”. Popularyzacja idei performatywności ekonomii, a także liczne, płynące zarówno ze strony samych ekonomistów, jak i osób spoza profesji, głosy niepokoju o potencjalne, negatywne oddziaływanie edukacji ekonomicznej na postawy absolwentów stały się inspiracją do podjęcia próby zidentyfikowania wpływu modelu homo oeconomicus na postawy studentów oraz przebieg realnych procesów i zjawisk gospodarczych.