Jan Mazurkiewicz „Radosław” (1896-1988). Biografia żołnierza

Abstract

Praca niniejsza jest próbą spojrzenia na biografię Jana Mazurkiewicza jako człowieka uwikłanego w jakże pogmatwaną i trudną (również moralnie) polską historię XX w. Człowiek, który żył w latach 1896-1988, pamiętał zabory, walkę o własne państwo, dwie wojny światowe przedzielone niespokojnym dwudziestoleciem, wreszcie budowanie i trwanie Polski Ludowej. Wolnej już nie dożył. Jest to też spojrzenie na żołnierza. Był nim z krótką przerwą od roku 1914 do 1945: w Legionach Polskich, w POW, Wojsku Polskim i w konspiracji. W jego przypadku to nie mundur czynił go żołnierzem, a jego postawa. Lata służby w armii regularnej i konspiracyjnej na dobre i złe związały go z podkomendnymi, z określonym sposobem myślenia. Wyjście z podziemia nie oznaczało porzucenia byłych żołnierzy. Choć nie wiązało ich już nic poza przeszłością i znajomością, Mazurkiewicz wciąż czuł się w obowiązku dbać o dawnych podwładnych, a oni nadal uważali go za autorytet, choć nie koniecznie musieli się z nim zgadzać w każdej sprawie. Zrodziło się z tego nieformalne przywództwo środowiska weteranów AK, zarówno przed wstąpieniem do oficjalnego ruchu kombatanckiego, jak i w jego ramach. Mazurkiewicz do końca był dla wielu „pułkownikiem” lub po prostu „Radosławem”. Pseudonim stał się jego znakiem firmowym, a opinia była cenna, niekiedy wręcz decydująca. Praca niniejsza nie stawia sobie za cel wydawać wyroki dobrze-źle, bohater-antybohater. Dlatego też wielokrotnie różne kwestie pozostają otwarte, pojawiają się pytania, domysły, które może kiedyś zostaną rozwiane. Bazę źródłową pracy stanowią archiwalia zgromadzone w Archiwum Akt Nowych (AAN), Instytucie Pamięci Narodowej (IPN), w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. W. Sikorskiego w Londynie, Wojskowym Biurze Historycznym / Centralnym Archiwum Wojskowym oraz Fundacji Gen. Elżbiety Zawackiej. W pracy szeroko wykorzystane zostały też relacje, pamiętniki i wspomnienia. Praca niniejsza podzielona jest na dziewięć rozdziałów ułożonych chronologicznie. Cezurami czasowymi są daty ważne z punktu widzenia życia bohatera, a zarazem historii Polski.