Kultura monastyczna w późnośredniowiecznej Bułgarii

Abstract

Życie mnichów było w całości podporządkowane jednemu celowi – zbawieniu duszy. Pragnienie pełnej jedności z Bogiem i wyobrażenie o tym, jak można ją osiągnąć kształtowały podstawy kultury monastycznej. Jest ona w niniejszej pracy rozpatrywana jako ogół środków symbolicznych i materialnych wykorzystywanych przez mnichów dla osiągnięcia ich celu. Analizowane są ideały życia monastycznego (kseniteia, pokuta i modlitwa), jego formy (cenobityzm, anachoretyzm, hezychazm, idiorytmia i mesalianizm) oraz zaangażowanie mnichów w sprawy „świata” (duszpasterstwo, mnisi–obrońcy cesarstwa, klasztory jako ośrodki działalności literackiej i ekonomicznej). Odwołuje się do różnorodnych źródeł, przede wszystkim zaś do tekstów parenetycznych, hagiograficznych, normatywnych i dokumentów donacyjnych. Obok omówienia ideałów, które przyświecały mnichom, podejmuję próby pokazania, w jaki sposób funkcjonowały one w życiu codziennym. Źródła dają nam cząstkowy wgląd w napięcie, jakie istniało między wzniosłym wzorcem a słabością człowieka.