Różnice pokoleniowe w turystyce polskich seniorów – baby boomers versus pokolenie przedwojenne

Abstract

Obserwowane w literaturze naukowej dotyczącej turystyki większe zainteresowanie kwestiami związanymi z osobami starszymi wynika z przemian demograficznych społeczeństw zachodnich, a konkretnie z procesu starzenia się tych społeczeństw. Proces ten implikuje wiele zmian, w tym także dla turystyki. Dominujące liczbowo w Europie i Ameryce Północnej pokolenie powojennego wyżu, nazywane początkowo w kręgach amerykańskich, dziś już szerzej, pokoleniem baby boomers wchodzi w kolejną naturalną fazę cyklu swojego życia. Generacja ta, umownie zamykana pod względem dat narodzin w latach 1943–1964, dotychczas kierująca się swoimi potrzebami i wyznaczająca w dużym stopniu m.in. kierunki rozwoju turystyki masowej, stawia wielkie zapytanie o jej dalszy kształt. Wiek oraz związana z nim przede wszystkim kondycja zdrowotna i wielkość dochodów są podstawowymi determinantami popytu turystycznego, a ich zmiana pociąga za sobą szereg konsekwencji. Poprzednie pokolenia, wchodząc w wiek senioralny, zazwyczaj wyraźnie ograniczały swoją aktywność turystyczną. Jak w tym względzie zachowa się pokolenie baby boomers? Odpowiedź na to pytanie nie jest dziś możliwa – dopiero pierwsze roczniki tej wielkiej generacji osiągnęły fazę późnej dorosłości (tj. przekroczyły 55. rok życia1). Celem artykułu jest pokazanie, na podstawie literatury i wyników badań empirycznych, preferencji i typowych zachowań turystycznych polskich seniorów w ujęciu dwóch kohort –powojennego wyżu demograficznego, nazywanego w dalszej części artykułu polskim pokoleniem baby boomers, jak i pokolenia przedwojennego. Rozwój społeczeństw, światowa standaryzacja, ale też indywidualizacja porzucająca solidarność społeczną to przykłady ogólnych społeczno-kulturowych trendów w popycie turystycznym (Niezgoda 2010). Autorka ta wskazuje ponadto na trend demograficzny, jakim jest wzrost udziału ludzi starszych. Wielu autorów, z uwagi m.in. na profil społeczno- -demograficzny i dotychczasowy styl życia dzisiejszych „nowych” seniorów, spodziewa się innych – nowych wzorców ich zachowań, a tym samym nowego segmentu rynku turystycznego (m.in. Patterson 2006). Wśród głównych argumentów podkreśla się nie tylko liczebność tej populacji, jej dotychczasową rolę, lecz także, na podstawie demograficznych i socjologicznych prognoz spodziewany jest wzrost jej znaczenia przez najbliższe 1–2 dekady. Kim są współcześni seniorzy? Jaka jest społeczno-demograficzna i turystyczna specyfika tej grupy?