Dotykając powierzchni. Przymiotniki opisujące wrażenia odbierane przez zmysł dotyku

Abstract

Studies carried out in this article are part of a larger project aimed to explore the vocabulary that describe world by the sense of touch and also continuing studies from another article: “Czy można odczuwać temperaturę za pomocą dotyku? Analiza przymiotników określających wysokość temperatury w języku polskim”, which will soon be published in the fifth volume of „Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii”. Adjectives, explored in this article, are being divided into two categories, describing the nature of the surface and its structure. There were selected more than 50 words from “Inny słownik języka polskiego” relating to the sense of touch. Four of them, which were located in the center of the categories, were detailed analyzed, these are adjectives: gładki, szorstki, miękki, twardy. The analysis showed that the meaning of these words is very stable, which is one of the characteristics of vocabulary relating to the sense of touch. All of these words are also characterized by: a reference to human behavior, manner of speaking and its synesthetic transfer impressions received by the sense of touch to hearing.

Badania przeprowadzone do niniejszego artykułu są częścią większego projektu, mającego zbadać słownictwo opisujące poznanie świata przez zmysł dotyku, a jednocześnie kontynuacją tematu poruszonego w tekście: „Czy można odczuwać temperaturę za pomocą dotyku? Analiza przymiotników określających wysokość temperatury w języku polskim”, który zostanie wkrótce opublikowany w piątym tomie „Bogactwa polszczyzny w świetle jej historii”. Przymiotniki, zbadane w niniejszym artykule, zostały podzielone na dwie kategorie, opisujące charakter powierzchni i jej strukturę. Z „Innego słownika języka polskiego” wyłonionych zostało ponad 50 wyrazów odnoszących się do poznania przez zmysł dotyku. Szczegółowej analizie zostały poddane 4 leksemy, które znajdują się w centrum wyłonionych kategorii, są to przymiotniki: gładki, szorstki, miękki, twardy. Analiza wykazała, że znaczenie wspomnianych wyrazów jest bardzo stabilne, co jest jedną z cech charakterystycznych słownictwa odnoszącego się do poznania bezpośredniego przez zmysł dotyku. Wszystkie omówione wyrazy charakteryzują się także: odniesieniem do zachowań człowieka, sposobu jego wysławiania się oraz synestezyjnym przeniesieniem wrażeń odbieranych przez zmysł dotyku na słuch.